TBB Dergisi 112. Sayı

Anayasa Mahkemesinin Eylemli İçtüzük Kuralına İlişkin İçtihat Değişikliğinin Gerekçesi Üzerine

270

Meclisinin kabul ettiği metnin 148. maddesinin gerekçesinin ilgili kıs-

mı şöyledir:

....1961 Anayasasından farklı olarak getirilen yeni kural, şekil noksan-

lığına dayalı iptal davasının, kanunun yayımından önce incelenip tamam-

lanmasıdır. Yani öndenetime tabi tutulmasıdır./

Şekil

bozuklukları genellikle

kanunun yapımı sırasında meydana gelen ve görülmesi bilinmesi kolay olan

bozukluklardır. Bunların Anayasa Mahkemesince süratle incelenmesi ve ka-

rara bağlanması mümkündür./Tatbikatta sık sık ileri sürülen iddialara göre

bir siyasî parti, görüş

ülmekte olan bir kanunun çıkmasını istemiyorsa,

yasama meclisinin hem toplanma ve hem karar yeter sayılarına etkili

olacak hareketlerde

bulunmakta ve çıkacak kanunun şeklen bozukluğuna se-

bebiyet verebilmektedir. Bu tür bozuklukların öndenetim yoluyla kısa zamanda

incelenip sonuçlandırılmasında kamu yararı düşünülmüştür.

Getirilen ikinci bir yenilik, son oylamadan önce yapılan şekil bozukluk-

larının iptale neden olamayacağ

ıdır. Son oylama genel kurul tarafından

apılır. Daha önce vücut bulan şekil bozukluklarını genel kurulun bildiği veya

bilmesi gerektiği varsayılır. Çünkü onun kararı, yapılan bir incelemeye, tartış-

maya ve açıklamaya dayanır. Genel Kurulun oylama yapıp kanunu kabul et-

mesi, şekil bozukluğunu, o kanunu kabul etmemek için yeterli neden saymadığ

yolunda bir irade tecellisidir. En büyük organ Genel Kuruldur. Onun

iradesi hilafına bir

sonuç çıkarmak hukukun ana esaslarına aykırı düşer. Bu

nedenle son oylamadan önceki şekil bozuklukları, iptal sebebi sayılmamıştır.

Burada öncelikle bir hususun açıklığa kavuşturulması gerekir.

Alıntıda açıkça görüldüğü gibi bir öndenetimden söz edilmektedir.

Oysa Anayasa›nın 148. maddesinde bir öndenetimden söz edilemez.

Başka bir anlatımla 148. maddede sözü edilen şekle dayalı iptal dava-

ları, bir öndenetim sayılamaz. Çünkü öndenetim (önceden denetim,

önleyici denetim) kanunun uygulamasının başlamasından, yani yü-

rürlüğe girmesinden önce gerçekleştirilen anayasaya uygunluk dene-

timidir.

Örneğin V. Cumhuriyet, 1958 Anayasasında öngörülen Fran-

sız Anayasa Konseyi (Conseil Constitutionel) Anayasaya uygunluğu

ön denetim biçiminde yapan siyasi bir kuruluştur. Konsey kanunların

ve içtüzüklerin anayasaya uygunluğunu bir ön denetim biçiminde,

İba, 2008, s. 204