276 / 413
TBB Dergisi 2014 (112)
Fahri BAKIRCI
275
bir yorum yöntemiyle, şekil denetimini, 1961 Anayasası dönemine
benzer bir sonuç doğuracak biçimde yeniden yapmaya başlamıştır.
Mahkemenin yeniden biçim denetimi yapmasına olanak tanıyan iba-
re,
eylemli içtüzük değişikliği
ya da
eylemli içtüzük kuralı
ibaresidir. Mah-
keme kararında şöyle demektedir:
...
tasarının kırksekiz saatlik süre beklenmeden görüşülebilmesi için öneri-
nin mutlaka Hükümetçe ya da esas komisyonca yapılması gerekmektedir. Bu-
nun dışındaki bir organca öneride bulunabilmesi, İçtüzük değişikliğini gerekti-
rir. Çünkü, içtüzüğün herhangi bir maddesinde buna olur veren bir düzenleme
bulunmamaktadır.
İçtüzüğün yasa tasarılarının görüşülmesine ilişkin
öngördüğü yöntemden farklı bir biçimde oluşturulan dava konusu
TBMM kararı, doğrudan
Meclis’in çalışma yöntem ve esası ile ilgili bulun-
makta ve 53. maddeyi değiştirir nitelik taşımaktadır. Böyle bir uygulamanın,
içtüzük değişikliği olarak görülmemesi TBMM’nin çalışmalarında içtüzükteki
kurallara uyma zorunluluğunu giderek zayıflatacak ve bu da
eylemli uygu-
lamaların
yerleşik duruma geçmesine neden olacaktır.
/
Bu karar alınırken iç-
tüzüğün değiştirilmesine ilişkin, yine 157. maddedeki yönteme uyulmamışsa
da bir kararın çözümlediği konunun ve gördüğü işin açık ve kesin anlamı, o
karara içtüzük kuralı niteliği kazandırmaya yeterli olmakta; kararın alınmasın-
da içtüzüğün değiştirilmesine ilişkin yönteme uyulmaması kararın niceliğini
değiştirmemektedir./
Öte yandan, bu tür kararların belirli bir olaya iliş-
kin olarak alındığı, sürekli biçimde içtüzüğe bir kural getirmediği, bu
nedenle
içtüzük düzenlemesi niteliğinde
görülmeyeceği savunması
ileri sürülemez.
(Vurgular bana ait)
AYM böylece bu kararıyla, ilk defa parlamento hukukumuza ey-
lemli içtüzük değişikliği kavramını sokmuş ve yeni bir uygulamanın
önünü açmıştır. Şimdi bu karardan hareketle ibare üzerinde biraz
daha durmakta yarar vardır.
II. Eylemli İçtüzük Değişikliği ya da İçtüzük Niteliğindeki
Kuralın Anlamı
Makalenin başında belirtildiği gibi Anayasa, TBMM’nin, çalışma-
larını kendi yaptığı içtüzük hükümlerine göre yürütmesini öngörmüş-
tür. İçtüzüğün 181. maddesi de bu hükme uygun olarak İçtüzüğün de-
ğiştirilme yöntemini belirlemiştir. İçtüzük ancak milletvekili teklifleri
ile değiştirilebilir ve bunlar hakkında kanunlar hakkındaki hükümler