TBB Dergisi 112. Sayı

Anayasa Mahkemesinin Eylemli İçtüzük Kuralına İlişkin İçtihat Değişikliğinin Gerekçesi Üzerine

276

uygulanır. İçtüzük havale konusunda da, Başkanlığın elinde bulu-

nan yetkiyi kendisi kullanmıştır: Bu teklifler Anayasa Komisyonunda

esas komisyon olarak incelendikten sonra Genel Kurulda görüşülür

ve sonuçlandırılır. İçtüzük değişiklikleri TBMM Kararı olarak Resmi

Gazetede yayınlandıktan sonra yürürlüğe girer. Şu halde bir İçtüzük

değişikliği, kanun değişikliklerinden üç farklı yön taşır.

1. Bir kanunun kaynağı milletvekilleri teklifleri ve hükümet tasarı-

ları iken, İçtüzüğün kaynağı sadece milletvekili teklifleridir. Do-

layısıyla içtüzük değiştirmeye ilişkin bir kanun tasarısı sunma

olanağı yoktur.

2. Kanun tasarı ve teklifleri Meclis Başkanlığı tarafından yetkili esas

ve tali komisyonlara havale edilirken, İçtüzük değişiklikleri için

Meclis Başkanlığının böyle bir yetkisi yoktur. Teklifler Anayasa

Komisyonu’nda görüşülmek zorundadır.

3. Kanun tasarı ve teklifleri TBMM Genel Kurulu tarafından kabul

edilmekle Kanun adını alırlar. Ancak yürürlüğe girebilmeleri için

araya başka bir iradenin; Cumhurbaşkanının iradesinin girmesi

gerekir. Cumhurbaşkanı gelen metnin bir kez daha görüşülmek

üzere geri gönderme yetkisine de sahiptir. Ancak İçtüzüğe ilişkin

değişiklik kararının yürürlüğe girmesi için Resmi Gazetede ya-

yınlanması yeterlidir

; araya başka bir irade girmez.

Şu halde İçtüzükte bir değişiklik isteyen bir milletvekili ya da si-

yasal parti grubunun bir değişiklik teklifi hazırlaması yeterlidir. Bu

değişiklik teklifi Anayasa Komisyonundan geçer ve Genel Kurul bu

değişikliği onaylarsa, İçtüzük değişikliği gerçekleştirilmiş olur.

İçtüzük değiştirme usulüne uyularak çıkarılmış bu değişiklikler

AYM’nin denetimine tabidir. Dolayısıyla TBMM’de siyasal çoğunluğa

sahip bir siyasal parti teorik olarak bir İçtüzük değişikliği yapmaya

muktedirdir. Bu değişikliğin Resmi Gazete’de yayınlanmasından son-

ra uygulanması mümkündür. Ancak İçtüzük değişikliği yürürlüğe

girdikten sonra süresi içinde iptal davası açmak da mümkündür. Ne

var ki AYM’ne başvurmak yürürlüğe girmiş olan yeni kuralın uygu-

lanmasını durdurmaz.

TBMM İçtüzüğünün 181. maddesine göre içtüzük değişikliklerinin yürürlüğe gir-

mesi için yayınlanmaları gerekse de, teoride böyle bir zorunluluk gerekli görül-

memektedir. Bu konuda ayrıntı için bkz: Bakırcı, 2000, s. 41