282 / 413
TBB Dergisi 2014 (112)
Fahri BAKIRCI
281
eylemli içtüzük değişikliği yorumunu getirmiştir. Bu yolla içtüzük
değişikliği ister biçimsel kurallara uyularak ister uyulmayarak ger-
çekleştirilsin denetim kapsamına alınmıştır. Bu yorumu uyguladığın-
da zamanaşımı süresi yine 60 güne çıkmaktadır; çünkü artık yapılan
denetim şekil denetimi değil, içtüzüğün esas yönünden denetimidir.
Ancak tıpkı yapılan her İçtüzük değişikliği Anayasa’ya aykırı olmaya-
bileceği gibi, İçtüzüğe aykırı her uygulama da Anayasa’ya aykırı olma-
yabilecektir.
AYM daha sonraki kararlarında aynı yorumla, “
eylemli içtüzük de-
ğişikliği
” yerine “
eylemli içtüzük kuralı
”,
‘’içtüzük niteliğinde kural’’
gibi te-
rimler kullanmış ve içtihadını geliştirmiştir. Örneğin AYM 17/9/1992
tarihinde verdiği E. 1992/26 ve K. 1992/48 sayılı kararında sadece
İçtüzük kuralına aykırı bir uygulamanın eylemli içtüzük sayılması-
nı belirtmekle yetinmemiş, İçtüzükte kural bulunmayan bir konuda
uygulama yapılmış olmasını içtüzük kuralı
niteliğinde
saymıştır. Mah-
keme bu kararında da
içtüzük kuralı niteliğindeki kararların içtüzüğe (içtü-
züğün içtüzüğe) aykırılığı(nın) anayasal denetim kapsamı dışında
olduğunu
açıkça ifade etmiştir. Başka bir anlatımla denetlenecek olan içtüzüğe
aykırı olan ya da içtüzükteki boşluğu gideren uygulamanın içtüzü-
ğün diğer kurallarına aykırılığı değil anayasaya aykırılığıdır. Kararın
konusu bütçe görüşmeleri sırasında reddedilen Kültür Bakanlığı büt-
çesinin yeniden oylanmasına ilişkindir. Mahkeme, kararında şunları
söylemektedir:
Anayasa’nın 148. ve 150. maddelerine ve Anayasa Mahkemesi’nin yerle-
şik kararlarına göre TBMM kararlarının Anayasa Mahkemesi’nce denetlene-
bilmesi için
bir İçtüzük kuralı niteliğinde
olması gerekmektedir...TBMM
kararlarının niteliği, değeri ve etkisi üzerinde durmadan, bu kararların ana-
yasal denetim dışında kaldığının kabul edilmesi, yasa değer ve etkisinde ya
da İçtüzük kuralı niteliğindeki TBMM kararlarının anayasal denetime bağ-
lı olmaması sonucunu doğuracağı gibi, anayasal denetimden kaçırmanın da
yolunu açabilir...TBMM kararlan, Anayasa’da sayılan ayrık kurallar dışında
ilke olarak Anayasa Mahkemesi’nin denetim kapsamı dışında kalmakta ise de,
Anayasa Mahkemesi’nin birçok kararında da belirtildiği gibi, TBMM’nin İç-
tüzük kuralı niteliğindeki ya da yasa hüküm ve etkisindeki kararları anayasal
denetime bağlıdır... Öte yandan, Anayasa Mahkemesi’nin yerleşik kararlarına
göre, TBMM’nin çalışmalarıyla ilgili usul ve esaslara ilişkin kararlar, İçtüzük
kuralı niteliğindedir. Kararın alınmasında İçtüzüğün değiştirilmesine ilişkin
yönteme uyulmaması bu kararın bir İçtüzük kuralı niteliğinde sayılmasını en-