306 / 413
TBB Dergisi 2014 (112)
Halil İbrahim DURSUN
305
mümkün değildir.
36
AİHM içtihatlarıyla kabul edilen ve Mahkeme’nin
ne olmadığına vurgu yapan dördüncü derece mahkemesi olmama ku-
ralı, AİHM’in Sözleşme’ye taraf devletlerin mahkemeleri tarafından
verilen kararları bozan veya ulusal mahkemelerin baktığı davaları
yeniden inceleyen bir mahkeme olmadığını belirtir.
37
Mahkeme’nin
söz konusu tespitleri ve varılan sonuçları sorgulayabileceği tek du-
rum, ulusal mahkeme kararlarının adaleti ve sağduyuyu hiçe sayan
bir tarzda bariz şekilde keyfilik içermesi ve kendiliğinden Sözleşme’yi
ihlal etmiş olmasıdır.
38
Aynı şekilde Anayasa Mahkemesi, başvuru konusunun bir mah-
keme kararına ilişkin olduğu durumlarda, olayın ve delillerin doğru
değerlendirilip değerlendirilmediğini, ilgili mevzuatın doğru uygu-
lanıp uygulanmadığını ve derece mahkemeleri tarafından getirilen
çözümün esas yönünden adil olup olmadığını inceleyen bir mercii ol-
mayıp, genel mahkemelerin olayı ve delilleri değerlendirirken, yasa
kurallarını uygularken temel hakları ihlal edip etmediklerini ve ihlal
varsa bu ihlallerin bireysel başvuru yolu dışında başka bir yolla gide-
rilip giderilemeyeceğini inceler.
39
II. BİREYSEL BAŞVURU YOLUNUN İŞLERLİĞİ BAKIMINDAN
GENEL MAHKEMELERİN ÖNEMİ
Yukarıda da ifade edildiği gibi, insan hakları ihlallerinin Anaya-
sa Mahkemesi önüne getirilmeden önce parlamento, yürütme organı
ya da genel mahkemeler tarafından önlenmesi, bireysel başvurunun
işlerliği açısından son derece önemlidir. Çünkü temel hak ihlaline
ilişkin sorun bu merciler tarafından çözülürse, Anayasa Mahkemesi
önüne gelecek başvuruların sayısı önemli ölçüde azalacak
40
ve birey-
36
Hakan Atasoy, agm, s.90
37
Kabul Edilebilirlik Kriterlerini Uygulama Rehberi,
http://www.echr.coe.int/NR/rdonlyres/ADD866FF-37B1-4613-AB93-8EB526799DCC/0/TUR_Guide_
pratique.pdf, (Erişim Tarihi:27.07.2012) s.69
38
Kabul Edilebilirlik Kriterlerini Uygulama Rehberi, s.70
39
Bahadır Kılınç, agm, s.25
40
Ali Rıza Çoban, “Yeni Anayasa Mahkemesi Kanunu’nun Mahkemenin İş Yüküne
Etkisi Açısından Değerlendirilmesi”, Hukab Sempozyum Serisi 1, Hukab
yayınları, Ankara, 2011, s.162