311 / 413
Bireysel Başvuru Mekanizmasının Kabulü Sonrasında Genel Mahkemelerin ...
310
tereddütlerin giderilmesi amacıyla 90. maddenin son fıkrasına hüküm eklen-
mektedir.”
denilmektedir.
Yukarıda anılan 1. cümle 1961 Anayasası’nda da yer almakla
birlikte, 3. cümle 7.5.2004 tarihli ve 5170 sayılı Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun ile
Anayasa’nın 90. maddesine ilave edilmiş, 22.5.2004 tarihinde Resmi
Gazete’de yayımlanarak Türk pozitif hukukunun bir parçası haline
gelmiştir. Değişiklikten önce de, Anayasa’nın 2. ve 15. maddelerine
dayanılarak, uluslararası insan hakları antlaşmalarının kanunlardan
dolaylı olarak daha üstün olduğunu savunan yazarlarımız
51
olmuş-
tur. Kemal BAŞLAR’a göre, getirilen değişiklik sadece insan haklarına
ilişkin anlaşmalara öncelik vermede çekingen davranan yargı men-
suplarının doğrudan bu antlaşma hükümlerini uygulamasına olanak
tanıyacak nitelikte
52
olmuştur.
2. “Temel Hak ve Özgürlüklere İlişkin Milletlerarası
Andlaşmalar” İfadesinin Kapsamı
“Temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalar”
ifadesi-
nin, sadece insan haklarını özel olarak düzenleyen uluslararası antlaş-
maların kanunlara göre üstün tutulması gerektiği veya temel haklara
ilişkin bir hükmün insan haklarına ilişkin olmayan bir antlaşma içeri-
sinde olması durumunda dahi üstün tutulması gerektiği şeklinde iki
farklı yorumu yapılabilir.
53
Cümledeki
“temel hak ve özgürlükler”
ifadesi,
salt İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi gibi
“birinci kuşak”
insan hak-
larını içeren belgelerle sınırlı tutulmayıp, uluslararası insan hakları
51
Mehmet Turhan bu konuda şunları kaydetmektedir: “Anayasa’nın 15. maddesinde
olağanüstü yönetimlerde temel hak ve özgürlüklerin nasıl sınırlandırılacağı
hükme bağlanırken milletlerarası hukuktan doğan yükümlülüklerin ihlal
edilmemesi gerektiği hükme bağlanmıştır. O halde normal dönemlerde
milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler hiç ihlal edilmemelidir sonucuna
haydi haydi varılmalıdır.” Mehmet Turhan, “Değişen Egemenlik Anlayışının Hak
ve Özgürlüklerin Korunmasına Etkileri ve Türk Anayasa Mahkemesi”, Anayasa
Yargısı 20, Anayasa Mahkemesi Yayınları, s.230
52
Kemal Başlar,”Uluslar arası anlaşmaların onaylanması, üstünlüğü ve anayasal
denetimi üzerine”,
http://www.anayasa.gen.tr/baslar-90nciMadde.pdf, (Erişim
Tarihi:26.07.2012), s.23-24
53
Kemal Başlar, agm, s.37