309 / 413
Bireysel Başvuru Mekanizmasının Kabulü Sonrasında Genel Mahkemelerin ...
308
Bu konu bağlamında önemle üzerinde durulması gereken bir di-
ğer konu ise, iç hukuk yollarının makul sürede tamamlanması gereği-
dir.
47
AİHM, iç hukukta başvurulan yoldan makul sürede sonuç alına-
maması ve davanın sürüncemede kalması gibi durumlarda, iç hukuk
yollarını tüketme yükümlülüğünün bazı haklar bakımından ortadan
kalktığını kabul etmiştir.
48
2. Olası Sonuçlar
Ülkemizde de 23 Eylül 2012 tarihi itibariyleAnayasaMahkemesi’ne
bireysel başvuru yolunun açılmış olması nedeniyle, bu yolun etkili bir
iç hukuk yolu olup olmadığı ve AİHM’e başvurular öncesinde tüke-
tilmesinin gerekip gerekmediği konusunun değerlendirilmesi gerek-
mektedir. Anayasa Mahkemesi; hak ihlallerini çözme konusunda etki-
lilik kriterini sağlarsa, ulaşılabilirlik kriteri bakımından herhangi bir
sakınca olmazsa ve başvuruları makul sürede incelerse, AİHM tara-
fından etkili bir iç hukuk yolu olarak görülür ve pek de temiz olma-
yan insan hakları sicilimiz düzelmeye başlar. Buna karşılık, Anayasa
Mahkemesi bireysel başvuru sayısının fazlalığı sebebiyle iş yükünün
üstesinden gelemez ve bu sebeple hem geç hem de niteliksiz kararlar
verirse, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru yolu AİHM tarafın-
dan etkisiz bir başvuru yolu olarak kabul edilebilme riski ile karşı kar-
şıya kalabilir.
C. Uluslararası İnsan Hakları Sözleşmeleri ve Bu Bağlamda
Anayasa’nın 90. Maddesinin Son Fıkrası
Tam da bu konuda ihlalin; parlamento, yürütme organı veya genel
mahkemeler tarafından, Anayasa Mahkemesi önüne gelmeden önce
önlenmesinin önemi ortaya çıkmaktadır. Önceki bölümlerde, birey-
sel başvurunun ikincilliği konusu tartışılmış ve bireysel başvurunun
sağlıklı işlerliği açısından genel mahkemelerin önemi üzerinde durul-
muştu. Peki genel mahkemeler bireysel başvurunun düzenli işleye-
bilmesi için neler yapabilirler? Henüz ortada Anayasa Mahkemesi’nin
47
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Bireysel Başvuru Hakkı ve Mevzuatı, Ankara
Barosu İnsan Hakları Merkezi Yayınları, Ankara 2008, s.15
48
Yasemin Özdek, age, s.59