333 / 413
Yeşilçam’dan Popüler Hukuk Kültürüne Mesajlar
332
madığı, suça iten nedenler, toplumun bunda sorumluluğu v.s. tartışma
edilerek adeta mahkeme salonu tarafların rahatlıkla iletişim kurabil-
dikleri, kamuoyu hakemliğinde buluşabildikleri, iyilerin kendilerini
anlatabildiği, kötülerin kötülüklerini itiraf ettiği bir yerdir. Suç ise
adeta bu ortamın oluşumunda asli unsur olmasına rağmen mahkeme
sürecinde tali kalır. Hâlbuki olması gereken yaşamın doğal ve sıra-
dan ortamlarında insanların iletişim kurabilmeyi başarabilmeleridir.
Yeşilçam melodramlarında bu doğallık ancak mahkeme salonlarında
yaşanır.
Türk hukuk sisteminde adli, idari ve askeri yargı olmak üzere üç
çeşit yargı yeri vardır. İdari yargı devlet ile gerçek veya tüzel kişiler
arasındaki uyuşmazlıklara, askeri yargı asker kişilerle ilgili bir takım
uyuşmazlıklara, adli yargı ise gerçek kişilerin işledikleri suçlar ile ger-
çek veya tüzel kişilerin özel hukuktan kaynaklanan uyuşmazlıkları-
nın çözümünde görevlidir. Adli yargı özel hukuk uyuşmazlıklarında
görevli “hukuk mahkemeleri” ve ceza hukuku uyuşmazlıklarında gö-
revli “ceza mahkemeleri” olmak üzere iki temel ayrıma tabi tutulur.
İncelediğimiz filmlerde “Katilin Kızı (1964)” hariç olmak üzere tama-
mında ceza mahkemesi sahneleri mevcuttur. Yargılama konusunun
velayet uyuşmazlığı olması nedeniyle Katilin Kızı isimli filmde hukuk
mahkemesi kuruludur. İdari yargı ve askeri yargıya hiç rastlanmaz.
Film yapımcıları sahnede sıradan insanların kendilerinden bir şeyler
bulmasını amaçlamıştır. Sıradan insanların idari yargıyla veya askeri
yargıyla muhatap olması sık rastlanan bir hal değildir. Yine genellikle
mali konularda, alacak verecek ilişkisinde görevli hukuk mahkeme-
lerine Yeşilçam melodramlarında rastlanmamasının nedeni film kah-
ramanlarının yoksullukla zenginlik arasında gidip gelmeleri, sıradan
insanların olmayan mallarının uyuşmazlığa da konu olamayacağı ön
varsayımından kaynaklanır. İncelediğimiz filmlerin melodram türü
oluşu; melodramların sefalet, çaresizlik, iftira, komplo, şantaj, pavyon,
batakhane, yasadışı işler, kötü yola düşme, intikam, zengin ve yoksul
çatışması gibi acı, gözyaşı, yükselen gerilim, iyilik ile kötülüğün hak
ettiğini bulması anlatılarını kapsaması, bu çerçevede işlenen suçları
konu edinmesi nedeniyle doğal olarak ceza mahkemelerine rastlanılır.
Dolayısıyla incelediğimiz popüler hukuk kültürü de ceza yargılama-
sına ilişkindir.