87 / 341
Aydınlanma ve Ceza Hukuku
86
Beccaria’nın hapis cezasıyla ve cezaevlerinin koşullarıyla ilgili görüş-
lerinde hümanist düşüncelerinden çok faydacı felsefesinin ağır bastığı
söylenebilir.
138
Faydacı okulun kurucusu Bentham’a göre, insan, zevk ve elem
arasından hangisinin kendisine maksimum faydayı vereceği üzerinde
hesapta bulunarak hareket ettiğinden tüm ceza değerinin tüm zevk
değerinden fazla olması, cezanın caydırıcı olmasına neden olacaktır.
139
Feuerbach
(1804-1872)
140
, toplumsal yarara cezanın genel önleme
amacı ile ulaşılabileceğini söylemiştir.
141
Alman Ceza Hukuku’nun
başta Kant’a ve daha az olmakla birlikte de Hegel’e dayandığı söy-
lenmekle beraber, aslında her iki filozofun etkilerinin sınırlı olduğu,
modern Alman Ceza Hukuku’nun Feuerbach’a dayandığı ileri sürül-
mektedir.
142
Günümüzde Alman Ceza Hukukundaki hakim ilke po-
zitif genel önlemedir ve böylelikle özel önlemenin ve ödetici adaletin
olumsuz unsurları giderilmeye çalışılmıştır.
143
2- Sosyal Sözleşme Kuramını Savunan Görüşler
Cezalandırmanın meşruluğunu toplumsal sözleşmede bulan bu
görüşü, Aydınlanma öncesinde, Hobbes’da ve Grotius’da, sonrasınday-
sa Rouessau ve Fichte’de
144
görüyoruz. Fichte ve Rousseau’ya göre bir
138
Beccaria’ya göre cezaevinde hayvana dönüşen insan, topluma verdiği zararı
kendi yorucu çalışmasıyla gidermektedir. Bkz. Emine Eylem Aksoy Retornaz,
Beccaria’nın Hapis Cezasına Bakışı Üzerine Bir Değerlendirme,
TBB Dergisi
, 2014,
Sayı 112.
139
Dönmezer/Erman
,
s. 57
140
Hegelcilik ve maddeciliği bağdaştırmış, materyalist bir düşünürdür. (Gökberk, s.
410) Aynı zamanda, sosyal sözleşme teorisinin içeriğini de Feurbach’ın düşünce-
lerinde görmenin mümkün olduğu söylenmektedir.(Hassamer, s.189)
141
Artuk/Gökçen/Yenidünya, s.37
142
Markus Dubber, “The Promise of German Criminal Law: A Science of Crime and
Punishment”,
German Law Journal
, Vol., 2005, 06, No. 07, (1049 -1072),s.1063 vd.
Dubber’a göre, Feuerbach her ne kadar kendini Kantçı olarak görse de,(hukuk ve
ahlak ayrımında) Kant’ın aksine ödetici adaletten ziyade cezanın genel önleyici
özelliğini savunmuştur. Bu nedenle Dönmezer/Erman düşünürü faydacı okul
içinde değerlendirmektedirler. Biz yukarıda yazılanlar ışığında, Feuerbach’ın
hem Alman idealizmini(ağırlıklı olarak) hem de faydacılığı kendi ceza hukuku
düşünceleri içinde eriterek eklektik bir anlayışa vardığını düşünüyoruz.
143
Dubber, a.g.m s.1070
144
Fichte romantik döneme içinde değerlendirilse Kant ile Hegel arasındaki bir geçişi
simgelediği söylendiği ve klasik okul içinde değerlendirildiğinden bu başlık altın-
da kendisine yer verdik.