193 / 497
Anonim Şirket Yönetim Kurulunun Özellikle Yetki Devri Halinde Gözetim Sorumluluğu ...
192
min devri halinde, etkin bir üst gözetim organizasyonu kurulmalıdır.
Dolayısıyla gözetim görevini niteleyen “üst” kavramı, görevin gerek-
li özen gösterilmeksizin, yüzeysel olarak icra edilmesi gerektiği gibi
bir anlamda yorumlanamaz.
52
Üst gözetim yükümü, küçük ölçekli ve
büyük ölçekli şirketlerde aynı özen ölçütüne göre değerlendirilmeye-
cektir. İşletmenin faaliyet sahası, varsa konuyla ilgili mevzuatın ge-
reklilikleri, işletme teamülleri ve başkaca somut olay şartları dikkate
alınarak tayin edilecek özen ölçütü, ilgililerin görev sahasının ve dola-
yısıyla sorumluluğunun sınırlanması bakımından kriter olarak dikka-
te alınabilecektir.
53
Mevcut haliyle kanunun öngördüğü organizasyon
sistemi, yönetim kurulunun gözetim sorumluluğundan bütünüyle
kurtulabilmesine imkan vermemektedir.
D. Öğretinin Yaklaşımı ve Değerlendirme
Yukarıda incelendiği üzere,
54
özellikle yetki devri ve bundan do-
ğan gözetim sorumluluğuna ilişkin kanun maddesinin amacı ifade
bakımından yetersizliği, maddenin ikinci fıkrasının yetki devri ha-
linde gözetimden doğan sorumluluğu kesin şekilde reddetmesi, buna
karşın kanun gerekçesinin, lafzen mevcut olmayan gözetim sorumlu-
luğuna ilişkin üçüncü fıkra bağlamında açıklamalar içermesi ve yöne-
tim kurulunun devredilmez görevleri arasında “üst gözetim” görevi-
nin bulunması (TTK m. 375/1,e) karşısında, gözetim sorumluluğuna
ilişkin sorunun ne şekilde çözümlenmesi gerektiği tartışmaya açıktır.
Öğretide konuyla ilgili farklı görüşler mevcuttur. Bu kapsamda
bir görüş, yönetim kurulunun devredilmez görevleri arasında “üst
gözetim” görevinin bulunduğunu (TTK m. 375/1,e), bu görevden kay-
naklanan sorumluluktan yönetim kurulunun kurtulamayacağını; an-
cak yönetim kurulunun devredilebilir görevleri bakımından özel bir
hükmün (TTK m. 553/3) bulunduğunu, sorumluluğa ilişkin bu hüküm
52
Özellikle büyük ölçekli işletme sahibi şirketlerde, gözetim görevinin alt kurullar
vasıtasıyla yerine getirilmesi, bir gereklilik olarak ortaya çıkmaktadır. Bu du-
rumda yönetim kurulunun gözetim görevini bizzat yerine getirmek yerine, alt
kurullar vasıtasıyla yerine getirmesi, gözetimin etkinliğini sağlamak bakımından
zorunlu olabilir ve aksine davranış şartlara göre sorumluluğu gündeme getirebilir
(bkz. von Moos-Busch, Irene, Das Organisationsreglement des Verwaltungsrates,
1995, s. 58). Kanun bu tür hallerde dahi, gözetimin gözetimi şeklindeki üst seviye-
de yükümlülüğü kabul etmek suretiyle, yönetim kurulunun gözetim yükümlülü-
ğünden kurtulmasına engel olan bir hüküm içermektedir.
53
Bkz. Bertschinger (2009), Art. 754 Rn. 72 ff.; Erny, s. 248
54
Bkz. yukarıda (III.A) ve devamı başlıkları altında yapılan açıklamalar