305 / 497
Kamu Denetçiliği Kurumu ve Vergi Uyuşmazlıklarında Uygulaması
304
da bir uzlaşma ortamı sağlanarak farklı partilerin onayladığı bir baş
denetçinin göreve seçilmesi mümkün olmayacaktır. Bu şekilde seçilen
bir baş denetçinin ne kadar tarafsız davranabileceği ise tartışmalıdır.
Bağımsızlığı tarafsızlığı garanti altına alınamayan bir baş denetçinin
idarenin işlem, eylem ve tutumlarını da sağlıklı şekilde denetlemesi-
nin ne ölçüde mümkündür?
Tüm başvurular hakkında geçerli olan dolayısıyla vergilendirme
işlemleri bakımından da sorun teşkil edilebilecek hususlar yukarıda
açıklandığı gibidir. Bunlara ek olarak, vergilendirme işlemlerinin özel
niteliği gereği ayrıca ele alınması gereken tartışmalı konular bulun-
maktadır. Bu konulardan ilki, kamu denetçiliği kurumuna başvura-
bilecek kişiler hakkında yapılan düzenlemelerdir. Kamu Denetçiliği
Kanunu, kuruma başvurabilecekleri, bir sınırlama olmadan gerçek
ve tüzel kişiler olarak belirlemiştir. Yönetmelikte ise, başvurmak için
“menfaat” ihlali aranmaktadır. Başvurularda menfaat ihlalinin aran-
ması, bir yandan kanunda olmayan bir sınırlamanın yönetmelikle ge-
tirilmesi sorununu doğurmakta diğer yandan başvuruları kısıtlayıcı
etkisi nedeniyle kurumun getiriliş amacına ters düşmektedir. Başvu-
ru koşullarını zorlaştırıcı nitelikte düzenlemeler, kamu denetçisinin
denetimini de zorlaştırıcı sonuçlar doğurmaktadır. Kamu denetçiliği
kurumu, idarenin eylem, işlem ve tutumlarında insan hakları ihlali
yapmasının önüne geçmek için düzenlenmiştir ve menfaat ihlali şartı-
nın dar yorumlanması, bazı işlemlerde kamu denetçiliği kurumunun
alternatif çözüm yolu olma özelliği ile çelişebilecektir. Kanun ve yö-
netmeliğin farklı şekilde düzenlenmesi, farklı uygulamalara meydan
verebileceği için hak kayıplarına neden olmaya açıktır. Kişinin yasa
hükmüne dayanarak başvurması ve kamu denetçisinin yönetmelikte
yazdığı haliyle menfaat ihlali araması halinde başvuru reddedilecek-
tir. Fakat bu şekilde usulüne uygun olmadığı gerekçesiyle reddedilen
başvuruların dava açma süresini durdurup durdurmayacağı konu-
sunda bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu belirsizlik hem denetçiler
arasında farklı uygulamalara yol açabilecek hem de hak kayıplarına
neden olabilecektir.
Kuruma başvurabilecek kişilere kanunda bir sınırlandırma geti-
rilmeyip; yönetmelikte yer alan menfaat şartı tartışmasını vergi uyuş-
mazlıkları açısından da ele almak gerekmektedir. 123 sayılı Vergi Usul
Kanununun (VUK) 377. maddesi, vergi mahkemelerinde dava açabi-