56 / 497
TBB Dergisi 2014 (114)
Nurcihan DALCI
55
ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar”
, şek-
linde tanımlanmıştı
18
. Ancak bu tanım üreticinin sorumluluğuna ne-
den olan ayıplı mal kavramını ifade etmemektedir. Şöyle ki, TKHK
md.4/I’de tanımlanan ayıp kavramı ile md.4/II’de yer alan ayıp kav-
ramı aynı değildir
19
. Zira sözleşme dışı üreticinin sorumluluğunda
kullanılan ayıp kavramı ile ayıba karşı tekeffül sorumluluğunda kul-
lanılan ayıp kavramı aynı değildir. İlkinde haksız fiil sorumluluğuna
ilişkin
bütünlük menfaatlerinin
karşılanması amaçlanırken, ikinci-
sinde sözleşme sorumluluğuna ilişkin
ifa menfaatlerinin
karşılanma-
sı aranmaktadır
20
. Üreticinin sorumluluğunda malın ayıplı olması ile
kastedilen, malın kendisinden beklenen niteliklere sahip olmaması de-
ğil, malın tehlikesiz kullanılabilme beklentisine uygun olmamasıdır
21
.
Bu nedenle TKHK md.4/I’de yer alan tanımlama, ayıba karşı tekeffül
sorumluluğunda kullanılan ayıp kavramını karşılamaktadır. Üretici-
nin sorumluluğunun gerçekleşmesi için aranan ayıplı ürün kavramı,
hem TKHK’da hem de Yönetmelikte ayıplı mal olarak ifade edilmekte
ve ayıp, satıcının ayıba karşı tekeffül borcuna ilişkin ayıp kavramını
değil, üreticinin ürün sorumluluğuna ilişkin ayıp (hata) kavramını
ifade etmektedir
22
.
Üreticinin sorumluluğunda kullanılan ayıp kavramının içeriğinin
belirlenmesinde Yönetmelik md.5’te yer alan ve Direktife paralel ola-
18
6502 sayılı TKHK md.8/II’de ise ayıplı mal, “Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve
kullanma kılavuzunda, internet portalında ya da reklam ve ilanlarında yer alan
özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımayan; satıcı tarafından bildirilen
veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteliğe aykırı olan; muadili olan malla-
rın kullanım amacını karşılamayan, tüketicinin makul olarak beklediği faydaları
azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren
mallar da ayıplı olarak kabul edilir.” şeklinde tanımlanmıştır.
19
Üreticinin sorumluluğuna ilişkin düzenlemenin yer aldığı TKHK md.4/II cüm-
le 4’te ayıp kavramının kullanılması, doktrinde haklı olarak eleştirilmektedir. Bu
eleştiriler için bkz. Özsunay, s.58; Havutçu, s.114 vd; Özel, Çağlar: “Tüketicinin
Korunması Açısından Ayıplı Maldan Doğan Sorumluluk Kapsamında Yapımcı-
nın Sorumluluğu Sorunu”, Prof. Dr. M. Kemal Oğuzman’ın Anısına Armağan,
İstanbul 2000, s.801.
20
Kırca, s.126; Havutçu, s.22.
21
Öztan, üreticinin sorumluluğu alanındaki ayıp kavramını, haklı güvenlik beklen-
tisi olarak nitelendirmekte ve bir ürünün ayıplı olup olmadığını tespitte arana kıs-
tasın, ürünün piyasaya sürülmesi dahil, bütün durumlarda bir kimsenin üründen
beklemeye hakkı olduğu güvenliği ürünün taşıyıp taşımadığının tespiti olduğunu
ifade etmektedir (Öztan, Bilge: İmalâtçının Sorumluluğu, Ankara 1982, s.25).
22
Kırca, s.100. Aksi görüş için bkz. Havutçu, s.114; Özel, s.801.