TBB Dergisi 114. Sayı

TBK Md.71 Bağlamında İlaç Üreticisinin Tehlike Sorumluluğu

arasında, Amerika’da Ford Motor Co. Şirketi aleyhine, şirketin Ford

Pinto marka otomobillerindeki bir tasarım hatasıyla ilgili olarak açı-

lan davalar yer almaktadır

. Bu marka otomobillere arkadan gelecek

kuvvetli olmayan bir darbe, otomobilde yangın çıkması için yeterli ol-

maktaydı. Bu durum, otomobilin tasarımında benzin deposunun uy-

gun olmayan bir yere yerleştirilmiş olmasından kaynaklanmaktaydı.

Tasarım ayıpları, serinin tümünün ayıplı olmasına neden olmaktadır.

Üretim ayıbı, bir ürünün üreticisinin kendisinin koyduğu standartlara

uymaması halinde ortaya çıkan bir ayıp türüdür. Diğer bir ifadeyle,

ürün doğru olarak tasarlanmıştır, ancak üretim sürecinde yapılan bir

hata sonucunda farklı ve beklenmedik tehlikelere sahip bir ürün or-

taya çıkmaktadır

. Öngörülenden düşük kaliteli maddelerin kullanıl-

ması veya üretim aşamasının planlandığı gibi gerçekleşmemesi sebe-

biyle ürünlerin beklenen güvenliği sağlamaması halinde üretim ayıbı

söz konusu olur.

Bilgilendirme ayıbı

, ürünün nasıl kullanılacağı, sak-

lanacağı, çalıştırılacağı, tamir edileceği gibi konularda kullanıcıların,

hiç veya yeterli bir şekilde bilgilendirilmemesidir. Ayıp türleri ile ilgili

son olarak gelişim ayıpları üzerinde durmak gerekmektedir. Bazen bi-

lim ve tekniğin son standartlarına göre üretimli bulunan bir ürünün,

tüketiciler için, piyasaya sunulduğu anda kimse tarafından bilinme-

yen bazı tehlikeli ve zararlı sonuçlar doğurduğu, sonradan, bilim ve

tekniğin gelişimi sonucunda ortaya çıkabilir. Örneğin usulüne uygun

biçimde denemeleri yapılmış ve faaliyet için kullanımına başlandığı

gün, tıp biliminin verilerine göre zararlı etkileri olmadığı saptanmış

bulunan baz istasyonu elektromanyetik dalga enerjilerinin, bilimin

gelişmesi sonucunda belli şartlarda deri kanserine neden olduğuna

ilişkin bulgular elde edilmiştir. Malzeme, araç ya da güç kullanımını

gerektiren bir faaliyetin henüz başında tespit edilememiş olan tehlike

gelişim riski

olarak adlandırılmaktadır

. Bir diğer anlatımla, gelişim

riski, ürünün piyasaya sürüldüğü sırada mevcut bilim ve teknolojide

ulaşılan düzey itibariyle herhangi bir ayıbı tespit edilememekle bir-

likte, ürünün piyasada dolaşımı ve/veya tüketimi sırasında bilim ve

teknolojideki gelişme sonucunda ayıbının ortaya çıkmasını ifade et-

Karaman Akçura, s.196.

Aynı doğrultuda bkz. Özel, s.809.

Büyüksağiş, s.12-13; Özel, s.811.