sayi115

İhale Yolsuzluklarında Yeni Trend “Açık İhale” Usulünün Terki

158

nın bulunduğunu söyleyebilmek mümkündür. İhale sürecinde, ihale-

ye çıkılmasında, ihale şartnamesinin hazırlanmasında, ihale komisyo-

nunun kurulmasında, ilana çıkılmasında, ihaleye katılımda, ihalenin

onaylanmasında kamu yararı önem arz etmektedir

. Hatta ihaleye

çıkma zorunluluğu olmamasına rağmen bir iş için ihaleye çıkılması

doğrudan kamu yararı ile ilgili olduğu gibi bir iş için ihaleye çıkılmak-

sızın takdir hakkı kullanılmak suretiyle işin gördürülmesi de kamu

yararına aykırıdır. Danıştay; bir iş için ihaleye çıkıldığında ihalenin

kamu yararı amacı taşıyıp taşımadığını öncelikle denetlemektedir

Kamu yararı açısından karşılaştırıldığında ihtiyaç duyulan mal/

hizmet ve yapım

işlerinin ivedilikle, gecikme olmaksızın belirli kişi-

lerden biran önce karşılanmasındaki amaç, bu alımlar için rekabete

açık ihale yapılması amaçlanan yarardan daha üstün niteliktedir. Zira

belli şartların varlığı halinde kamu yararının, açık ihale usulü ile değil

pazarlık usulü ile tesis edilebileceği öngörüsünden hareket edilmekte-

dir. Söz konusu hallerde belli formel ihale usullerinin uygulanmaması

ve ilan yapılmaması idari işlemin

“amaç”

unsuru ile yakından ilişkili-

dir. Zira pazarlık usulünün seçilmesiyle; açık ihale usulü ile ihale edi-

lemeyen veya gecikmesinde sakınca bulunan acil ve yaşamsal öneme

sahip işler nedeniyle bazı şekli ihale usulleri uygulanmamakta, ilan

yapılmasından vazgeçilmekte ve kamu yararı adına bir an önce ihti-

yaçların giderilmesi amaçlanmaktadır. Burada kamu yararı açısından

bir derecelendirme, sıralama, ilkeleri yarıştırma söz konusu olup “açık

ihale yapılması suretiyle rekabetin sağlanması ve kamu kaynaklarının

verimli kullanılması amacı”; yaşamsal öneme sahip ve acilen gideril-

mesi gereken ihtiyaçların temini amacıyla pazarlık usulünün uygu-

lanmasına ve belli kişiler arasında ihale yapılması uygulamasına feda

edilmektedir.

Sayın Gözler’ in “sebep saptırması” olarak ifade ettiği ve varolma-

yan farazi/ihtimali sebeplerden yola çıkılarak yapılan pazarlık usulü

ile ihalelerde aslında bir başka hukuka aykırılık olarak “usul saptır-

ması” ortaya çıkmaktadır. Usul saptırması; belirli bir amaç için kanun

tarafından öngörüle usulün uygulanması gerekirken başka bir amaç

Kaya, s. 138.

Kaya, s. 138-140.