sayi115

27 / 517

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 3. Maddesi ve İndirimsiz Müebbet Hapis Cezaları 26
Suçluların iadesine dair uluslararası antlaşmalardan36 doğan ve
AİHS’ye aykırı yükümlülüklerin yerine getirilmemesine ilişkin olarak
Mahkemece verilen ilk kararlardan birisi, 7 Temmuz 1989 tarihli Soe-
ring v. Birleşik Krallık kararıdır 37. Bu karar, ABD’nin Virginia Eyaleti’nde
yaşayan ve kız arkadaşının anne ve babasını öldürdükten sonra
İngiltere’ye kaçan bir Alman vatandaşının, ABD tarafından İngiliz
makamlarından iadesinin talep edilmesine ilişkindir. Başvuran, iadesi
durumunda, “Virginia Eyalet yasalarında idam cezasının mevcut olduğunu,
idam cezasına mahkûm olması halinde infaz sürecinin bir kaç yıl alabileceğini
(ortalama 6-8 yıl), bu süre zarfında infaz riski altında ölüm koridorunda bu-
lunacağını (ölüm koridoru sendromu), bu durumun ise AİHS’nin 3. mad-
desi anlamında insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele oluşturduğunu” iddia
etmiştir. AİHM ise, başvuranın iddialarını haklı bularak, İngiltere’nin
Soering’i ABD’ye iade etmesi durumunda, doğrudan değil ama dolaylı
olarak Sözleşme’nin 3. maddesini ihlal etmiş olacağına hükmetmiştir.
İade edilecek ülkede indirimsiz müebbet hapis cezasıyla yargı-
lanacak bir sanığın durumu ile hakkında bu türden bir cezaya hük-
medilmiş mahkûmun söz konusu ülkeye iadesi halinde ortaya çıka-
cak hukuksal sorun, AİHM’nin bu konudaki yerleşik içtihadı dikkate
alındığında, Soering v. Birleşik Krallık kararındaki hukuksal sorunla
benzerlik göstermektedir. Bu çerçevede, Avrupa Konseyi’ne üye ül-
kelerde yaşayan ve ABD’ye iade edilmeleri talep edilen bazı bireyler,
ABD’de indirimsiz müebbet hapis cezası ile karşı karşıya kalacaklarını
ve bu durumun Sözleşme’nin 3. maddesine aykırılık oluşturduğunu
iddia ederek, AİHM’ye başvuruda bulunmuşlardır38 . İhlal kararı veril-
36 Suçluların geri verilmesi hususunda özellikle bk. D. Tezcan, M.R. Erdem ve R.M.
Önok, Uluslararası Ceza Hukuku, Ankara, 2009; A. Ulutaş, Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesi Işığında Suçluların Geri Verilmesi, Ankara, 2012.
37 Soering v. Birleşik Krallık, no. 14038/88, 7 Temmuz 1989. Bu kararın verildiği
tarihte, 28 Nisan 1983 tarihinde imzalanan, uluslararası hukuk açısından 1 Mart
1985 tarihinde yürürlüğe giren ve idam cezasının barış zamanında yasaklanma-
sını öngören 6 No.lu Protokol, Sözleşme’ye taraf devletlerin tamamınca henüz
onaylanıp yürürlüğe konmamış olduğu dikkatlerden kaçırılmamalıdır. 6 No.lu
Ek Protokol, Birleşik Krallık tarafından 27 Ocak 1999 tarihinde imzalanmış, 20
Mayıs 1999 tarihinde onaylanmış ve İngiltere açısından 1 Haziran 1999 tarihinde
yürürlüğe girmiştir (Bk.
tes.asp?CL=ENG&CM=3&MA=44&PO=UK&SI=2 – 5 Eylül 2014).
38 Bu konu ile bağlantılı olarak ABD’ye iadenin Sözleşme’nin 3. maddesine aykırılık
oluşturacağı iddiasıyla yapılan başvurular konusunda örnek olarak bk. Nivette
v. Fransa (k.k.), yukarıda belirtilen; Einhorn v. Fransa (k.k.), yukarıda belirtilen;