33 / 517
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 3. Maddesi ve İndirimsiz Müebbet Hapis Cezaları
32
yapılmasına yol açacak bir yorumu öngördüğünü düşünmek, kanaati-
mizce mümkün görünmemektedir.
Vinter ve Diğerleri v. Birleşik Krallık
kararında AİHM, müebbet hapse
mahkûm olan kişinin bir gün serbest kalma ümidiyle cezasının infaz
edildiği sistemlere örnek olarak, “cezanın başka bir cezaya dönüştü-
rülmesi
”
(
commutation - commuer
)
,
“infazın askıya alınması” (
remission
- suspendre
), “infaza son verilmesi” (
termination - metre fin
)
veya “şartla
salıverme” (
conditional release - libérer sous conditions
) imkânı veren ve
cezanın gözden geçirilmesini sağlayan yöntemleri”
49
göstermiştir
50
.
Bu yöntemlerin tamamının iç hukukta öngörülmesi şart olmayıp
51
,
Sözleşme’ye taraf devletlerin, hukuk sistemlerinde bu yöntemlerden
sadece birine yer vermiş olması, söz konusu cezanın
indirilebilir
olarak
nitelendirilebilmesi için yeterlidir. AİHM açısından önemli olan, bu
yöntemlerden herhangi birinin iç hukukta öngörülmüş olması ve ön-
ceden oluşturulmuş bir prosedür aracılığı ile, ağırlaştırılmış müebbet
veya müebbet hapis cezasına mahkûm olan hükümlünün durumu-
nun, infazın ileri bir aşamasında yeniden incelenebilmesi ve dolayı-
sıyla mahkûma “
[bir gün] serbest kalma ümidi
” (
umut hakkı
) sunmasıdır.
Türk infaz hukuku açısından değerlendirilmesi gereken yöntem,
iç hukukumuzda öngörülmüş olan “şartla salıverme müessesesidir”.
Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’a (CeGTİK)
göre, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası açısından en az 30 yıl, mü-
ebbet hapis cezası açısından ise en az 24 yıl “iyi halli” olarak cezaları
infaz edilenler şartla salıvermeden yararlanabilir. Ayrıca, birden fazla
ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına ya da ağırlaştırılmış müebbet
hapis ile müebbet hapis cezasına mahkûm olanlar en az 36 yıl, birden
fazla müebbet hapis cezasına mahkûm olanlar ise en az 30 yıl cezaları
“iyi halli” olarak infaz edildikten sonra şartla salıvermeden yararlana-
bilir (CeGTİK m. 107).
49
Bu ifadede belirtilen kelimelerin Türkçeye çevirisi Vinter ve Diğerleri v. Birleşik
Krallık Büyük Daire kararının İngilizce ve Fransızca metinleri birlikte dikkate alı-
narak ve “kesin hükmün etkisi” ile “hukuksal güvenlik ilkesinin gerekleri” birlik-
te değerlendirilerek yapılmıştır. Söz konusu kararın sadece İngilizce metninden
Türkçeye yapılacak çeviriler yanlış anlaşılmalara yol açabilir. Örneğin, İngilizce
“remission” kelimesinin, “durdurma (arrêt) ve askıya alma (suspension)” anlam-
larının yanı sıra, “af” veya “bağışlama” anlamı da bulunmaktadır.
50
Vinter ve Diğerleri v. Birleşik Krallık [BD], yukarıda belirtilen, § 109.
51
Örnek olarak bk. Iorgov v. Bulgaristan (no. 2), yukarıda belirtilen, § 52.