35 / 517
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 3. Maddesi ve İndirimsiz Müebbet Hapis Cezaları
34
da, bu alanda mukayeseli hukuk ve uluslararası hukukta ortaya çıkan
net yaklaşımı yansıtmaktadır.
Bu konuda belirtilmesi gereken diğer bir husus da infaz hâkiminin
takdir yetkisine ilişkindir. AİHM’nin 25 Şubat 2014 tarihli
Alican Demir
v. Türkiye
kararında da ifade edildiği gibi, Türk hukukunda şartla sa-
lıverme iki koşulun bir arada bulunmasına bağlıdır (hükmedilen ce-
zanın asgari miktarının infazı ve “iyi halli” olma [CeGTİK m. 107]).
Bir mahkûm açısından bu iki şart karşılandıktan sonra, yetkili hâkim
hükümlünün şartla salıvermesine karar vermek zorundadır. Şartla sa-
lıvermeye karar veren hâkimin yetkisi söz konusu iki koşulun somut
olayda karşılanıp karşılanmadığını denetlemekten (
contrôle de légalité
)
ibaret olup, şartla salıvermenin yerinde olup olmadığını değerlendir-
me (
contrôle d’opportunité
) yetkisine sahip değildir. Diğer bir ifade ile,
karar veren hâkim, kanunda öngörülen şartları karşılayan hükümlü-
nün salıverilmesinin yerinde olup olmadığı konusunda herhangi bir
takdir yetkisine sahip değildir
53
(CeGTİK m. 107/11).
Oysa özellikle ağırlaştırılmış müebbet hapis veya müebbet hapis
cezasına mahkûm olanlardan, salıverilmeleri halinde kamu düzeni
açısından ciddi sorunlara yol açacak hükümlülerin şartla salıverme-
den “
otomatik yararlandırılması
” doğru bir yaklaşım değildir. AİHM’nin
de belirttiği gibi, hürriyeti bağlayıcı cezaların temel işlevlerinden bi-
risi de mahkûmun yeniden suç işlemesini önlemektir
54
. Bu açıdan,
Sözleşme’ye taraf devletlerin, toplumu, [ağır suçlardan mahkûm ol-
muş] tehlikeli kişilerin [yeniden] suç işleme riskine karşı korumak için
pozitif tedbirler alma yükümlülüğü de vardır
55
. Devletler, müebbet
hapse mahkûm olmuş bir kişiyi, toplum açısından tehlike arz etme-
ye devam ettiği sürece hapiste tutarak, bu alandaki pozitif yüküm-
lülüğünü yerine getirebilir
56
. Belirtilen nedenlerle, asgari infaz süresi
(
minimum period of imprisonment
veya
tariff period
57
-
période de sûreté de
53
Alican Demir v. Türkiye, no. 41444/09, 25 Şubat 2014, § 91.
54
Özellikle bk. Mastromatteo v. Italya [BD], no. 37703/97, 24 Ekim 2002, § 72; mu-
tatis mutandis, Choreftakis ve Choreftaki v. Yunanistan, no. 46846/08, 17 Ocak
2012, § 45.
55
A. v. Birleşik Krallık, 23 Eylül 1998, § 22; Osman v. Birleşik Krallık, 28 Ekim 1998,
§ 115; V. v. Birleşik Krallık [BD], no. 24888/94, 16 Aralık 1999, § 98.
56
Örnek olarak bk. Maiorano ve Diğerleri v. Italya, no. 28634/06, 15 Aralık 2009, §
103 vd.; Murray v. Hollanda, yukarıda belirtilen, § 54.
57
Bk. Hill v. Birleşik Krallık, no. 19365/02, 27 Nisan 2004, § 13.