sayi115

TBB Dergisi 2014 (115)

Şebnem NEBİOĞLU ÖNER

481

Hakları Sözleşmesi’nin özellikle 6. ve 8. maddeleri bağlamında Lahey

Sözleşmesi hükümlerini yorumlayan içtihadı hakkında bir değerlen-

dirme içermektedir.

SÖZLEŞME HÜKÜMLERİNE GENEL BİR BAKIŞ

Sözleşme’nin amaçları; taraf devletlere gayrikanuni yollardan gö-

türülen veya bu devletlerde yine kanuna aykırı şekilde alıkonulan ço-

cukların derhal iadelerini temin etmek ve taraf bir devletteki koruma

ve ziyaret haklarına, diğer taraf devletlerde etkili biçimde riayet edil-

mesini sağlamaktır. Bununla birlikte Sözleşme’nin asıl amacının, zi-

yaret haklarının korunması bir tarafa

, çocukları sınır ötesi çocuk ka-

çırmanın zararlı etkilerinden korumak olduğu söylenebilir. Sözleşme

kaçırılan veya kanuna aykırı şekilde alıkonulan çocuğun acilen mutat

ikametgahı ülkesine iadesini sağlayarak, bu vakadan önceki mevcut

durumu (status quo) yeniden tesis etmeyi amaçlamaktadır

Bununla birlikte Lahey Sözleşmesi, ebeveynlere çocuğun götürül-

mesi konusunda, sadece bunun diğer ebeveyn veya kanuni temsilci-

nin koruma hakkını ihlal etmesi durumunda sınırlama getirmektedir.

Bu nedenle, yalnızca çocuğun yer değiştirmesinden veya geri dönme-

mesinden önce mutat ikametgahının bulunduğu devlet kanunu tara-

fından, bir şahsa, müesseseye veya başka bir kuruma, tek başına veya

müştereken verilen koruma hakkının ihlali söz konusu ise ve bu hak

yer değiştirme veya geri göndermeme anında tek başına veya müşte-

reken fiili biçimde kullanılmakta veya bu olaylar meydana gelmese

kullanılacak idi ise, çocuk gayrikanuni yollardan götürülmüş veya alı-

konulmuş sayılacaktır. Çocuğun yerinin değiştirilmesindeki kanuna

aykırılık unsuru, çocuğun mutat meskeni devletinde yürürlükte olan

kanunlar uyarınca tanınan velayet hakkının ihlal edilmesi vakıasına

dayandığı için, çocuğun iadesinin talep edildiği devletin, iade prose-

dürünü gerektiren bir durum olup olmadığını karara bağlarken mutat

Sözleşmenin Türkçeye resmî çevirisinde “rights of custody” kavramı, “koruma

hakkı” olarak tercüme edilmiştir.

Steward, P., Access Rights: A Necessary Corollary to Custody Rights under the

Hague Convention on the Civil Aspects of International Child Abduction, 21

Fordham Int’l L.J. 308.

Pérez-Vera, E., Explanatory Report, in 3Hague Conference on Private International

Law, s.429. Bkz.

(e.t. 7.7.2014)