sayi115

Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Yönlerine Dair Lahey Sözleşmesi: ...

482

mesken devletinde geçerli olan hukuk kurallarını dikkate alması ge-

rektiği açıktır. Sözleşme’nin 3. maddesi anlamında kanuna aykırı bir

yer değiştirme veya alıkoyma durumunun bulunup bulunmadığı tes-

pit edilirken, doğrudan mutat mesken devletinde geçerli olan hukuk

kuralları dikkate alınabileceği gibi, yabancı mahkeme kararlarının ta-

nınması hususunda özel prosedürlere başvurmadan o devletteki ida-

ri veya yargısal kararlar da göz önünde bulundurabilecektir. Tüm bu

verile kapsamında çocuğun yer değiştirmesi veya geri dönmemesi, ço-

cuğun mutat meskeni hukukuna göre, hukuka aykırı addedilmelidir

Sözleşme’nin uygulama alanı bulabilmesi için, çocuğun mutat

meskeninin taraf devletlerden birinde bulunması gerekmekte olup,

bununla kastedilen çocuğun fiili yaşam merkezidir. Sözleşme kapsa-

mında hukuka aykırı bir yer değiştirme veya alıkoyma durumunun

varlığının ve bir koruma hakkı ihlali bulunup bulunmadığının tespiti

de mutat mesken hukukuna göre yapılacaktır. Mutat mesken kavramı

bağlayıcı bir faktör olup, kşiyi bir yere, bir hukuk istemine tabi kılma

vasıtasıdır. İnsanların giderek daha mobil bir hayat sürmeye başladığı

nazara alınarak, uluslararası birçok metinde özellikle mutat mesken

kavramının bir bağlama ölçütü olarak kullanıldığı görülmektedir. Bu

bağlantının tanımlanması noktasında kimi hukuk sisteminin bir yer-

de kalış süresi gibi daha şekli bir kriterden hareket ettiği, bazı hukuk

sistemlerinde ise kalış amacı da sogulanmak suretiyle daha çok niyet

bazlı bir bağlantı arandığı görülmektedir

Sözleşme’de kastedilen mutat mesken, belirtilen yer değiştirme ey-

leminden hemen önce çocuğun fiili yaşam merkezi konumunda olan

yerdir

Ayrıntılı bilgi için bkz. Altuntaş, İlknur, Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukukî

Yönlerine Dair Lahey Sözleşmesi, Ankara 2006, s. 161 vd.

Anne ve babanın evli olmaması durumunda çocuğun mutat meskeninin anneye

bağlı olarak tayin edileceği yönünde bkz. Mceleavy, Peter, Lahey Çocuk Kaçır-

ma Sözlşemesi Kapsamında Mutat Mesken, Özel Hukuk Alanında Adli İşbirliği

Çalıştayı, Ankara 2013, s.36.; Ayrıca, çocuğun mutat meskeninin belirtlenmesin-

de yaşa bağlı bir ayrım yapılması, bu kapsamda görece küçük yaştaki çocukların

mutat meskeninin anne ve baba veya duruma göre anneye bağlı olarak, daha bü-

yük yaştaki çocukların mutat meskeninin ise çocuğun gerçek bağının olduğu yer

nazara alınarak belirlenmesi gerektiği yönünde bkz. Mceleavy, s.38.

Giray, s.52. Lahey Sözleşmesi kapsamında mutat mesken kavramı ve mutat mes-

kenin belirlenmesi hakkında bkz. Vivatvaraphol, T., Back to Basics: Determining a

Child’s Habitual Residence in International Child Abduction Cases under the Ha-

gue Convention, 77 Fordham L. Rev. 3325.; Davis, C. D., The Gitter Standard: Cre-