147 / 449
İdarenin Sosyal Risk Sorumluluğunda İlliyet Bağı Meselesi
146
İdarenin sorumluluğunun belirlenmesinde kullanılan diğer ölçüt
kusursuz sorumluluktur. Kusursuz sorumluluk genel olarak risk ilke-
si ve kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesi şeklinde ikiye ayrılarak
incelenmektedir
54
. Risk (hasar,
risque
) ilkesi, idarenin herhangi bir ku-
suru bulunmamasına rağmen yürüttüğü tehlikeli faaliyetler sırasında
ve kullandığı tehlikeli araçlar dolayısıyla oluşan zararları tazmin et-
mek zorunda olmasıdır
55
. Alman hukukundaki “fedakârlığın denkleş-
tirilmesi ilkesi”nin (
Aufopferungsanspruch
)
56
Fransız ve Türk hukukun-
daki yansıması olan kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesi (
prencipe
d’égalité devant les charges publiques
), idarenin yürüttüğü hukuka uygun
ve kamuya yararlı faaliyetler sırasında bazı insanların özel ve anor-
mal külfetlere maruz kalmaları durumunda, kusuru bulunmasa dahi
idarenin meydana gelen zarardan sorumlu tutulmasını konu alır
57
.
İdarenin kusursuz sorumluluğu, ilk defa Fransız Danıştayı’nın 21 Ha-
ziran 1895 tarihli
Cames
kararıyla hukuk alemine dahil olmuştur
58
. Bay
Cames bir cephane fabrikasında işçi olarak çalışırken demir dövme
sırasında kopan parça sol eline isabet ederek yaralanmasına neden ol-
muştur. Olayda ne idarenin ne de Bay Cames’in kusuru söz konusu
olduğundan, beklenmeyen hal sonucu oluşan kazadan kaynaklanan
zarar, idarenin kusursuz sorumluluğu kapsamında tazmin edilmiş-
tir
59
. Risk ilkesi ve kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesini bünyesine
alan kusursuz sorumluluk teorisi ile sorumluluk hukuku, objektif ve
somut bir yapıya kavuşmuş ve denilebilir ki bu sayede “
hata kavramı
kusur kavramından boşanmıştır
”
60
.
54
Gözübüyük ve Tan, İdare Hukuku, op.cit, ss. 752-770; Gözler, İdare Hukuku, 1164-
1269; Zabunoğlu, İdare Hukuku, op.cit, s. 724-726, Yayla,
İdare Hukuku
, op.cit, s.
365-369.
55
Gözler, İdare Hukuku, op.cit, s. 1169.
56
Ali Ülkü Azrak, “İdarenin Toplumsal Muhatara (Sosyal Risk) Kuramına Göre
Kusursuz Sorumluluğu, Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler III. Sempozyu-
mu”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1980, s. 142.
57
Frier ve Petit, Précis de droit administratif, op.cit, s. 492; Halil Kalabalık, İdari
Yargılama Hukuku, Değişim Yayınları, İstanbul, 2003, s. 253.
58
Gözler, İdare Hukuku, op.cit, s. 1166-1167, Chapus, Droit administratif général,
op.cit, s. 1347.
59
Marcel Long et al., Les grands arrêts, op.cit, s. 39 vd.
60
Ender Ethem Atay - Hasan Odabaşı - Hasan Tahsin Gökcan, Teori ve Yargı Ka-
rarları Işığında, İdarenin Sorumluluğu ve Tazminat Davaları, Seçkin Yayınları,
Ankara, 2009, s. 111 (224 no’lu dipnot) .