149 / 449
İdarenin Sosyal Risk Sorumluluğunda İlliyet Bağı Meselesi
148
ve üçüncü bir sorumluluk hali olarak kategorilendirilmektedir
68
. Bu-
nunla beraber, sosyal riskin uygulama alanını oluşturan toplumsal
kargaşa, kitlesel hareketler, savaş hali, terörist aktiviteler, anarşi gibi
kamu düzenini bozan olaylarda meydana gelen zararlarda idarenin
bir kusurunun mevcut olmayacağı düşüncesinden hareketle daha çok
kusursuz sorumluluk halleriyle benzerlik gösterdiği söylenebilir.
B. İdarenin Hukuki Sorumluluğunda İlliyet Bağının Yeri
Genel olarak idarenin hukuki sorumluluğundan bahsedilebilmesi
için, aynen özel hukukta olduğu gibi idarenin bir fiilinin söz konusu
olması (eylem ya da işlem), bu fiil sonucu bir zararın meydana gelmiş
olması ve nihayet sorumluluk hukukunun vazgeçilmez unsuru olarak
fiil ile zarar arasında illiyet bağının varlığı gereklidir. Nedensellik bağı
hem kusur sorumluluğunun hem de kusursuz sorumluluğun temel
şartıdır. Burada aranan bağ, doğrudan illiyet bağı (
lien immediat/direct
de causalité
) yani uygun illiyet bağıdır (
lien de causalité adéquate
)
69
. Özel-
likle birden çok sebebin zararın oluşumunda etkili olması durumunda
illiyet bağının önemi daha fazla ortaya çıkmaktadır. Böyle bir durum-
da hakim, hangi sebebin tek başına zararlı sonucu doğurmaya elverişli
olduğunu kendisi takdir edecektir
70
.
İlliyet bağının varlığı özellikle kusursuz sorumluluk halleri bakı-
mından önem arz etmektedir
71
. Zira bu durumda kusurdan bağımsız
olarak sorumluluğun yegane tayin edici unsuru olarak söz konusu
“bağ” kalmaktadır. Kusursuz sorumlulukta yönetimin davranışı ile
uğranılan zarar arasında nedensellik bağının kanıtlanması yeterlidir.
İdarenin davranışının kusurlu olduğunun kanıtlanmasına gerek yok-
tur. Hatta, kusursuz sorumlulukta, idarenin sorumlu tutulabilmesi
için, tutumunun hukuka aykırı olması da gerekli değildir
72
. Sonuç iti-
bariyle, idare hukukunda da illiyet bağı hukuki sorumluluğun
sine qua
non
şartıdır, illiyet bağı yoksa sorumluluk da yoktur
73
.
68
Oguz Özkarslı, İdarenin Kusursuz Sorumluluğu ve Risk İlkesi, Afyon Kocatepe
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2008, s. 78.
69
Gözler, İdare Hukuku, s. 1320; Chapus, Droit administratif général, op.cit, s. 1245;
Rousset, Droit Administratif, op.cit, s. 151.
70
Rousset, Droit Administratif, op.cit, s. 151.
71
Erişgin, Tehlike Bağı, op.cit, s. 138.
72
Şeref Gözübüyük, “Terör Olayları ve Yönetimin Sorumluluğu”,
Ankara Üniversite-
si Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi,
Cilt 50, Sayı 3, 1995, s. 195.
73
Ramazan Çağlayan, Tarihsel, Teorik ve Pratik Yönleriyle İdarenin Kusursuz So-