154 / 449
TBB Dergisi 2016 (116)
Hayrettin YILDIZ
153
hüküm şu şekildedir: “Devlet, silahlı veya silahsız toplantı ve gösteri-
ler sırasında şiddet veya güç kullanılarak işlenen suçlardan dolayı kişi-
lere ya da mallara verilen zarar ve ziyandan hukuken sorumludur”
95
.
Devletin bu tür olaylarda meydana gelen zarardan sorumlu tutu-
labilmesi için kanununun ihtiva ettiği hükmün lafzından çıkan bel-
li başlı şartlar şunlardır: öncelikle, meydana gelen zarar, toplantı ve
gösteri yürüyüşü sırasında meydana gelmiş olmalıdır. Protesto amacı
gütmeyen toplantılar sırasında meydana gelen zarar ile şiddet faali-
yetini benimseyen bir grubun (suç örgütü) meydana getirdiği zarar
bu kapsamda değerlendirilmez
96
. Zararı meydana getiren davranışın
kolektif ve kitlesel nitelik taşıması gerekir
97
. Bu kitlesel toplantı ve gös-
teri, siyasi, kültürel, mesleki, sportif ya da dini olabilir
98
. Toplantı ve
gösteri yürüyüşlerini yapanların davranışlarının suç teşkil eden şid-
det eylem niteliğinde olması gerekir; fiil, suç teşkil etmiyorsa kanun
kapsamı dışında kalır
99
. Son olarak, kitlesel hareketin doğrudan so-
nucu olması
100
ve anormal ve özel bir nitelik taşıması gereken zararın,
devlet tarafından karşılanması durumunda, devletin zararın faillerine
rücu hakkı saklıdır
101
.
Türkiye’de toplantı ve gösteri yürüyüşleri gibi kitlesel hareketler-
den meydana gelen zararlardan dolayı devletin sorumlu tutulacağına
dair güncel ve yürürlükte olan genel bir kanun bulunmamaktadır. Bu
açıdan mevzuatta boşluk bulunmaktadır. Ancak hukuki sorumlulukta
illiyet bağının aranması hukukun temel ilkelerinden biridir. Bu ilkeye
de içtihatla istisna getirilemez. Getirilecek istisna ancak kanunla ol-
malıdır. Nitekim kanun koyucu eskiden meydana gelen bazı olaylarda
kanunlar çıkararak devletin sorumluluğunu öngörmüştür. Ancak bu
yasalar bütün toplumsal olaylardan değil sadece belli bir zamanda ve
belli bir yörede meydana gelen zararlardan dolayı sorumluluğu dü-
95
“l’Etat est civilement responsable des dégâts et des dommages résultant des
crimes ou des délits commis à force ouverte ou par violence, par des attroupe-
ments et rassemblements armés ou non armés, soit contre les personnes soit contre
les biens «Bkz. Frier ve Petit, Précis de droit administratif, op.cit, s. 488.
96
Ibid.
97
Mustafa Köksal, “Risk İlkesinin İdareye Yüklediği Külfetler ve Güncel Yargı Ka-
rarları”,
Türkiye Barolar Birliği Dergisi,
Sayı 85, Ankara, 2009, s. 267.
98
Chapus, Droit administratif général, op.cit, s. 1358.
99
Frier ve Petit, Précis de droit administratif, op.cit, s. 488.
100
Chapus, Droit administratif général, op.cit, s. 1358.
101
Frier ve Petit, Précis de droit administratif, op.cit, s. 488.