159 / 449
İdarenin Sosyal Risk Sorumluluğunda İlliyet Bağı Meselesi
158
IV. Danıştay Kararlarında Sosyal Risk İlkesinin Görünümleri
İdarenin üstlendiği hizmetlerin karışıklığı, özellikle sosyal olay-
lara ilişkin olarak idarenin eylem ve işlemlerinden doğan zararın kar-
şılanmasında
“öze”
ilişkin koşulların sınırının kanunlarla çizilmemiş
olması idari yargı yerlerine sorumluluğun tayini konusunda serbestçe
hareket etme ve tazminata yol açan olguyu serbestçe değerlendirme
imkanı vermektedir
119
. Aynı şekilde idarenin oluşan zarardan dolayı
sorumluluğuna hükmedilirken, yargı makamının dayanacağı kaidele-
rin saptanmamış olması içtihatlarda çeşitlilik ve karmaşıklığa yol aç-
makta, bu alanda istikrarın sağlanmasına olanak vermemektedir. As-
lında, kaynakları arasında içtihadın temel bir yere sahip olduğu idare
hukukunun ilkelerinin yargısal kararlarla oluşması tercih edilse de,
yargının da bilhassa bu yetkisini hukuki sorumlulukta “netlik” sağla-
nacak şekilde kullanması yerinde olacaktır.
Danıştay sosyal risk ilkesinin yorumlanmasında, konuya ilişkin
bir çok kararında benzer olaylar için farklı şekilde kararlar vermiştir.
Bu hususta doktrin tarafından yanlış olarak nitelendirilen kararların
çoğunda idarenin fiili ile meydana gelen zarar arasında nedensellik
bağı bulunmadığı halde, idarenin sorumluluğu yönünde karar veril-
mektedir.
Aşağıda incelenen Danıştay kararlarında ilk aşamada sosyal risk
ilkesinin diğer ilkelerle karıştırılması meselesi ele alınacak (A), daha
sonra sosyal risk sorumluluğunda illiyet bağının aranmadığı kararlar
incelenecek (B) ve nihayet Danıştay uygulamasının içtihada dönüşme-
sine (C) tanıklık edilmeye çalışılacaktır.
A. Hukuki Nitelendirmenin Yanlış Yapılması
Danıştay kararlarını verirken, bazen sosyal risk teşkil eden olay-
ları kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesine göre, bazen de mesleki
risk ilkesine göre çözüme kavuşturmaktadır. Örneğin, 1968 yılında
meydana gelen olay için sosyal risk ilkesini zikretmeden idarenin ku-
sursuz olarak sorumluluğu yönünde karar vermektedir. Ancak Danış-
tay kararının yorumlanmasından çıkan anlama göre, uygulanan ilke
kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesidir:
119
Gözübüyük, “Terör Olayları ve Yönetimin Sorumluluğu”, op.cit, s. 194.