169 / 449
İdarenin Sosyal Risk Sorumluluğunda İlliyet Bağı Meselesi
168
Olayda zararın güvenlik kuvvetlerince mevzi güvenliği amacıyla
döşenen mayına basılması sonucu davacıların çocuğunun sakat kal-
ması nedeniyle meydana geldiği, kamu hizmetinin yürütülmesi sıra-
sında oluştuğu
, zarar ile idari eylem arasında nedensellik bağı bulunduğu
açık olduğundan, açılan tam yargı davasında sosyal risk ilkesine dayanılarak
hüküm kurulmasına olanak bulunmamaktadır.
... davacının uğradığı özel
ve olağan dışı zararın kusursuz sorumluluk ilkesi gereğince tazmini
gerekmektedir”
143
.
Danıştay’ın içtihatlarından çıkan sonuca göre, kusurlu sorumlu-
luğun istisnası kusursuz sorumluluk, kusursuz sorumluluğun istis-
nası da illiyet bağının aranmadığı sosyal ilkesi olmaktadır. Ancak
Danıştay’ın getirdiği kurallar hukuk ilkelerinin yorumlanmasına dair
genel ilkelerle çelişmektedir. Yukarıda bahsi geçtiği üzere, kusursuz
sorumluluk zaten kusurlu sorumluğun istisnası niteliğindedir. Bir
olayda kusurlu sorumluk ilkelerine başvurulabiliyorsa, kusursuz so-
rumlulukta karar vermeye gerek yoktur. Danıştay yeni içtihadıyla
istisnanın istisnası niteliğinde sorumluluk yöntemleri getirmektedir.
Aslında hukuk kurallarının yorum yöntemlerine göre, istisnanın is-
tisnası olan kuralın bizi asıl kurala götürmesi gerekir. Zira istisnanın
istisnası genel kurala denktir
144
. ‘Eğer illiyet bağının aranmadığı sos-
yal risk ilkesi kusursuz sorumluluğun bir istisnası ise esasında bu ilke
bu durumda bir kusurlu sorumluluk ilkesidir’, şeklinde çelişkili bir
durum ortaya çıkmaktadır. Bu şekilde yeni bir içtihat, yeni bir sorum-
luluk ilkesi ve hatta bütünüyle
sui generis
bir sorumluluk ve tazminat
hukuku ortaya çıkmaktadır.
V. Danıştay’ın Sosyal Risk İçtihadı Karşısında Doktrinin Tavrı
Danıştay’ın illiyet bağını aramadan sosyal risk ilkesini toplumsal
olaylar ve terör eylemlerine uygulayışı, doktrinde kamplaşmalara yol
açmış, bazı hukukçular Danıştay’ın görüşünü büyük bir özveriyle ka-
bul edip benimsemiş ya da kabullenici bir tavır sergilemiş (A), bazı
hukukçular karşı durmuş ve Danıştay kararlarını keskin bir biçim-
143
Danıştay 10. Dairesi, E. 2001/4795, K. 2003/696 T. 25.02.2003, Danıştay Kararları
Dergisi, Y. 1, Sayı 1, s. 431 (Nakleden-Murat Yaman, İdari Yargı Dava Rehberi,
Adalet Yayınevi, Ankara, 2009 s. 723-724; Candan, Açıklamalı İdari Yargı Usulü
Kanunu, op.cit,, s. 183 (323 no’lu dipnot)).
144
Kemal Gözler, “Yorum İlkeleri”, In Ozan Ergül, Anayasa Hukukunda Yorum
ve Norm Somutlaşması, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, 2013, s. 65.