170 / 449
TBB Dergisi 2016 (116)
Hayrettin YILDIZ
169
de eleştirmiş (B), bazı hukukçular da Danıştay’ın görüşünün yetersiz
olduğunu sosyal riskin daha geniş yorumlanarak uygulanması tav-
siyesinde bulunmuşlardır (C). Dolayısıyla, Danıştay kararlarında söz
konusu ilkenin “bilimsel ve yargısal içtihatlarla” kabul edilmiş oldu-
ğunu ileri sürse de, esasında bu değerlendirmenin en azından
bilimsel
kısmı eksiktir.
A. Danıştay İçtihadına Katılanlar
Anayasanın 125. maddesinde ifadesini bulan idarenin eylem ve iş-
lemlerinden doğan zararları karşılaması gerektiği yönündeki hükmü,
Azrak tarafından, idarenin hem kişisel davranışlardan hem de üçün-
cü kişilerin davranışlarından meydana gelen zararları karşılamak zo-
runda kalabileceği şeklinde yorumlanmıştır.
145
. Azrak, illiyet bağının
varlığı ya da yokluğu sorununa değinmemekte, idarenin kusurlu dav-
ranışının aranmasının gereksiz olduğunu düşünmekte ve Danıştay’ın,
sadece toplumun bir parçası olmaları nedeniyle zarara uğrayan birey-
lerin zararlarının idare tarafından karşılanması yönündeki kararlarını
yerinde görerek söz konusu içtihadın cesaretle devam ettirilmesi ge-
rektiği görüşünü ileri sürmektedir
146
.
Onar’ın sosyal risk sorumluluğunu onaylayan görüşü, Danıştay’ın
kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesinden etkilenen kararlarının
yansımasını taşımaktadır. Onar, illiyet bağı mevcut olmamasına rağ-
men zarar
içtimai bir faydanın, ammenin, cemiyetin menfaatinin korunması
neticesinde husule geldiği
için, zararın yine cemiyet tarafından ödenme-
sini hukuka aykırı bulmamaktadır
147
. Onar, kendi yorumunu bir yan-
dan Fransa’da devletin sorumluluğunu öngören kanunlara dayandır-
makta bir yandan da İslam hukukunda geçerli
kassame
uygulamasının
bu türden bir yoruma cevaz verdiğini düşünmektedir. Kassame, belli
bir yerde bir kimsenin zarara uğraması ve zararın failin bulunamama-
sı durumunda, oluşan zararın o yerde yaşayan halk arasında taksim
edilmesi ve her bireyin oransal olarak zarara katlanmasıdır
148
. Dola-
yısıyla da Danıştay’ın kararlarında ileri sürdüğü kolektif sorumluluk
anlayışını kabul etmektedir.
145
Azrak, “Toplumsal Muhatara”, op.cit, s. 135.
146
Ibid, s. 141 ve 145.
147
Onar, İdare Hukukunun Umumi Esasları, op.cit, s. 1744.
148
Ibid., s. 1745; Esin, İdarenin Hukuki Sorumluluğu, op.cit, s. 156.