171 / 449
İdarenin Sosyal Risk Sorumluluğunda İlliyet Bağı Meselesi
170
Esin, sosyal hasar (risk) kuramı saklı kalmak kaydıyla, zararla ida-
renin eylemi arasında nedensellik bağının bulunmaması durumunda,
kural olarak idarenin tazmin sorumluluğu ortadan kalkar, demekte-
dir
149
. Dolayısıyla ilk etapta genel bir hukuk kaidesi olarak, fiil ile za-
rar arasında illiyet bağı bulunmalıdır demekte ise de sosyal risk ilkesi
bakımından istisna koymakta ve içtihatlarla getirilen söz konusu istis-
nayı kabul etmektedir. Esin’e göre bu olaylar sonucunda oluşan zarar
hizmete ve idare tüzel kişiliğine yabancı unsurlardan kaynaklansa da
sorumlu merciin belirlenmesi bakımından bu husus pek de önem ta-
şımamaktadır
150
.
Gözübüyük’ün de Danıştay kararlarını onaylayıcı bir dil kullan-
dığı görülmektedir. Bu tür eylemler basit birer zabıta olayı olarak
görülemeyeceğinden, bunların toplumsal risk olayı olarak değerlen-
direrek zararın toplumca karşılanması yoluna gidilmesi gerekir
151
.
Gözübüyük’e göre, anarşi ve terör olayları sonucu oluşan zararın dev-
letçe giderilmesi hem kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesinin hem
de sosyal devlet ilkesinin bir gereğidir
152
.
Yayla ise, öncelikle
terör eylemi ile idari faaliyet arasında bir nedensellik
bağının
olmadığına
dikkat çekmekte, ama ortada her halükarda bir za-
rar söz konusu olduğu için hukukun bu durumu görmezden geleme-
diğine işaret etmektedir
153
. Ancak sosyal risk esasının hem mağduru
hem idareyi koruyan bir ilke olmasından hareketle, kararlarda varılan
sonucun ‘hakkaniyet’e uygun olduğunu düşünmektedir
154
.
Kendisi yargıç olan ama akademik araştırmalarda da bulunan Tek
ise, Danıştay’ın görüşlerini onaylar mahiyette, sosyal risk sorumlulu-
ğunun uygulama alanı bulduğu durumlarda, zararın muhatabı olan-
ların hiçbir şekilde dahil olmadıkları mücadeleler ve hesaplaşmaların
mağduru olduklarından bahisle anarşi ve terör olaylarından dolayı za-
rara uğrayanların zararlarının devlet tarafından karşılanması gerekti-
149
Esin, İdarenin Hukuki Sorumluluğu, op.cit, s. 155,213 ve 246.
150
Ibid., s. 156.
151
Şeref Gözübüyük, “Terör Olayları ve Yönetimin Sorumluluğu”, op.cit, s. 196.
152
Ibid.
153
Aslında terör eylemi ile idarenin faaliyeti arasında nedensellik bağı aramaya ge-
rek yoktur. Önemli olan zarar ile idarenin faaliyeti arasında nedensellik bağı olup
olmadığıdır. Yayla, büyük ihtimalle burada bir değerlendirme ve nitelendirme
hatası yapmaktadır. Yayla, İdare Hukuku, op.cit, s. 369.
154
Ibid.