TBB Dergisi 116.Sayı

Kanun ile Bir Kurumdaki Kamu Görevinin Sona Erdirilmesine İlişkin Uyuşmazlıklarda ...

194

3.2. Genel Olarak İdari İşlemlerin Yargısal Denetimi

İdari işlemlerin yargısal denetimi, Anayasa’nın 125. ve 2577 sayılı

İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2.maddesinde belirlenen ilke ve

kurallara göre yapılmaktadır. Anayasa’nın 125. maddesinde, idarenin

her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu be-

lirtildikten sonra yargı yetkisinin, idari eylem ve işlemlerin hukuka

uygunluğunun denetimi ile sınırlı olduğu, hiçbir surette yerindelik

denetimi şeklinde kullanılamayacağı, yürütme görevinin kanunlarda

gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlaya-

cak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya takdir yetkisini kaldıracak

biçimde yargı kararı verilemeyeceği, 2577 sayılı İdari Yargılama Usu-

lü Kanunu’nun 2.maddesinde ise, idari işlemlerin yetki, şekil, sebep,

konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olup olmadıkları

açısından yargısal denetime tabi tutulacağı ifade edilmiştir.

Bu hükümler uyarınca idari işlem niteliğindeki bütün huku-

ki tasarruflar iptal davası yoluyla yetki, şekil, sebep, konu ve maksat

unsurları yönünden hukuka uygunluk denetimine tabi tutulmakta ve

idari yargı yerlerince bu unsurlardan herhangi birinde hukuka aykı-

rılık tespit edilmesi halinde, idari işlem iptal edilmektedir. Bu yönüyle

iptal davasının, unsurlarından herhangi birisi hukuka aykırı olan ida-

ri işlemleri ortadan kaldırmak suretiyle hukuk devletini gerçekleşti-

ren objektif bir dava türü olduğu belirtilmektedir

İdari işlemin unsurlarından yetki unsuru, idari işlemlerin sadece

anayasa ve kanunların yetkili kıldığı organ, makam ve kamu görev-

lileri tarafından tesis edilmesini gerektirir

. Her idari birimin yürü-

teceği kamu hizmetinin türü, coğrafi faaliyet alanı, görev ve yetkileri

idarenin kanuniliği ilkesi gereğince yasayla belirlenmiştir. Dolayısıy-

la, idareler sadece kendi görev alanlarına giren konularda işlem ya-

pabilir. İdari yetki kamu düzeniyle ilgili olduğundan, taraflarca ileri

sürülmese de, yargı yerince uyuşmazlığın her aşamasında kendiliğin-

den gözetilir. Buna göre, idari işlem, Anayasa ve kanun tarafından ve-

rilmiş bir yetkiye sahip olmayan idare veya kamu görevlisi tarafından

Ali Ülkü Azrak, İptal Davalarının Objektif Niteliği Üzerine Düşünceler, Onar

Armağanı, İstanbul 1977, s.146, Murat Sezginer, İptal Davasının Uygulama Alanı

Bakımından Ayrılabilir İşlem Kuramı, Ankara, 2000, s. 15

Metin Günday, İdare Hukuku, Ankara, 2011, s. 124.