365 / 449
Hukuksal Açıdan Çocuk ve Genç İşçiliği
364
tamamlama ve temizleme işlerinde, alkol, sigara ve bağımlılığa yol açan mad-
delerin üretimi ve toptan satış işlerinde, parlayıcı, patlayıcı, zararlı ve tehli-
keli maddelerin toptan ve perakende satış işleri ile bu gibi maddelerin imali,
işlenmesi, depolanması işleri ve bu maddelere maruz kalma ihtimali bulunan
her türlü işlerde, gürültü ve/veya vibrasyonun yüksek olduğu ortamlarda ya-
pılan işlerde, aşırı sıcak ve soğuk ortamda çalışma gerektiren işlerde, sağlığa
zararlı ve meslek hastalığına yol açan maddeler ile yapılan işlerde, radyoaktif
maddelere ve zararlı ışınlara maruz kalınması ihtimali olan işlerde, fazla dikkat
isteyen ve aralıksız ayakta durmayı gerektiren işlerde, parça başı ve prim sis-
temi ile ücret ödenen işlerde, eğitim amaçlı işler hariç iş bitiminde evine veya
ailesinin yanına dönmesine imkan sağlamayan işlerde, işyeri hekimi raporu
ile fiziki ve psikolojik yeterliliklerinin üzerinde olan işlerde, eğitim, deney ek-
sikliği, güvenlik konusunda dikkat eksikliği getirme ihtimali olan işlerde, para
taşıma ve tahsilat işleri ile 4857 sayılı İş Kanununun 69 uncu maddesinin
birinci fıkrasında belirtilen gece dönemine rastlayan sürelerde yapılan işlerde
18 yaşını doldurmayan işçiler çalıştırılamaz”.
Burada sayılan işler esas itibariyle çocuk ve genç işçilerin sağlığı
ve güvenliğini tehlikeye sokacak nitelikte ve Avrupa Birliği’nin 2 Ha-
ziran 1994 tarih ve 94/33 sayılı direktifinin m.7/2 hükmünde sayılan
işlerdir. Bununla birlikte, Yönergedeki işler daha da genişletilmiştir.
Buna göre Yönergede değinilmeyen örneğin parça başı ve prim sis-
temi ile ücret ödenen işler, Hazırlama, Tamamlama ve Temizleme İş-
leri Yönetmeliği kapsamındaki işler
82
, para taşıma ve tahsilat işleri, iş
bitiminde evine veya ailesinin yanına dönmesine olanak sağlamayan
işler (eğitim amaçlı işler hariç), fazla dikkat isteyen ve aralıksız ayakta
durmayı gerektiren işler de bu kapsamda değerlendirilmiştir.
Çocuk ve genç işçilerin parça başı ve prim sistemi ile ücret ödenen
işlerde çalıştırılamayacakları hükmünden, çocuk ve genç işçilerin asıl
(temel) ücretinin mutlaka zaman esasına göre (günlük, haftalık, aylık
gibi) ücret türüne göre tespit edilebileceği sonucu çıkarılabilir. Buna
82
18 yaşın altındaki çocuk ve genç işçilerin çalıştırılamayacağı işlerden olan
Hazırlama, Tamamlama ve Temizleme İşleri Yönetmeliği (R.G. 28.04.2004, 25446)
kapsamındaki işler, bir işyerinde yürütülen asıl işin düzenli, sağlıklı ve güvenli
bir şekilde sürdürülebilmesi için yapılması zorunlu olan hazırlama, tamamlama
ve temizleme işleridir. Söz konusu işler, sadece bu işleri yapmak için işe alınmış
işçilere değil de, işyerinde çalışmakta olan işçilere ek iş olarak yaptırıldığı takdirde
adı geçen yönetmelik hükümleri uygulama alanı bulmaktadır (Hazır. Tam. Tem.
İş. Yön 2/1). Ohalde bu işler çocuk ve genç işçilere ek iş olarak yaptırılamayacaktır.