367 / 449
Hukuksal Açıdan Çocuk ve Genç İşçiliği
366
anlaşılacağı gibi, burada yasak sadece belirli bir iş türüne ilişkin olma-
yıp, yer ve su altında yapılan bütün işleri kapsamaktadır
85
. Bu doğrul-
tuda örneğin, deniz veya iç suların altında bulunan bitkiler, hayvanlar
ile bunların yumurtalarının (yani su ürünlerinin) çıkarılması işleri de
bu kapsamdadır
86
.
cccc. Gece Çalışması
Çalıştırma yaşına ilişkin diğer bir özel düzenleme gece çalışma-
sına ilişkindir. Çocuk ve genç işçilerin gece döneminde uykuya ihti-
yaçları olduğundan gece çalışmaları sakıncalıdır; ayrıca iş sağlığı ve
güvenliği ile üretim açısından olumsuz sonuçlar doğurmaktadır
87
. Bu
sebeple
“Sanayie ait işlerde onsekiz yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçile-
rin gece çalıştırılması yasaktır”
(İK m.73/1)
.
Görüldüğü gibi burada sektör
sınırlaması yapılarak “sanayie ait işlerde” 18 yaşını doldurmamış ço-
cuk ve genç işçilerin çalıştırılması yasaklanmıştır. Oysa Türkiye’nin
de onayladığı Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı’nda sözleşmeyi
onaylayan devletler “18 yaşın altındaki kişilerin, ulusal yasalar ve yö-
netmeliklerle belirlenen işler dışında gece işinde çalıştırılmamalarını
sağlama” yükümlülüğü altına girmiştir. Görüldüğü gibi burada gece
çalışmasının yasaklanması kural olarak öngörülürken ancak sınırlı
olarak bazı işlerin istisna tutulabileceği kabul edilmiştir
88
.
Avrupa Birliği’nin 1994 tarihli
94/33/EC Sayılı Gençlerin İşyerinde
Korunmasına İlişkin Yönerge’
sinde ise 9. madde konuyu ayrıntılı bir bi-
çimde düzenlemiştir. Bu hükme göre üye devletler, çocukların 20:00-
6:00 arasında; ergenlerin ise 22:00-6:00 arasında veya 23:00-7:00 arasın-
da çalışmalarını yasaklayan önlemleri almakla yükümlüdürler. Üye
devletler, yasalar veya idari düzenlemelerle ergenlere yukarıda belir-
tilen süreler içinde belli işlerde çalışmalarına izin verebilirler. Ancak
bu durumda, ergenin korunmasını sağlamak için işin bir yetişkinin
gözetiminde yapılması hususunda uygun tedbirlerin alınması gerek-
85
Tuğ/Baysal, a.g.e., 1876. Bakırcı, a.g.e., 244. Ünal Narmanlıoğlu, “İş Hukukunda
Çocukların Korunması”, Seyfullah Edis’e Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi
Yayını, İzmir 2000, 677.
86
Centel, Çocuklar ile Gençler, 149-150. Bakırcı, a.g.e., 244.
87
Bakırcı, Ayrımcılık, 111.
88
Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı’na aykırılık konusunda bkz. Gülmez,
a.g.e., 50.