370 / 449
TBB Dergisi 2016 (116)
Hande Bahar AYKAÇ
369
süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde iki saat ve haftada
on saat olabilir. Okulun kapalı olduğu dönemlerde çalışma süreleri yukarıda
birinci fıkrada
94
öngörülen süreleri aşamaz”
(İK 71/son. Yön. m.6/3)
.
Nite-
kim
çocuğun gördüğü işin onun okula gitmesine, mesleki eğitiminin
devamına engel olamayacağı, onun derslerini düzenli bir şekilde izle-
mesine zarar veremeyeceği İş Kanununda açıkça hükme bağlanmıştır
.
(İK 71/2).
“Çocuk ve genç işçilerin günlük çalışma süreleri, yirmidört saatlik
zaman diliminde, kesintisiz ondört saat dinlenme süresi dikkate alınarak uy-
gulanır”.
Öte yandan çocuk işçilerin çalışma süresinden sayılan haller, ye-
tişkinlere göre daha genişletilmiştir. Buna göre,
“4857 sayılı İş Kanu-
nunun 66 ncı maddesine göre çalışma süresinden sayılan hallerin yanısıra;
a) İşverenin vermesi gereken eğitimlerde geçen süreler, b) İşverenin işyeri dı-
şında gönderdiği kurslar ve toplantılarda geçen süreler ile yetkili kurum ve
kuruluşlar tarafından düzenlenen mesleki eğitim programlarında geçen sü-
reler, c) Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından çalışan çocuk
ve gençler ile ilgili olarak düzenlenen konferans, kongre, komisyon ve benzeri
toplantılara temsilci olarak katılmaları nedeniyle işlerine devam edemedikleri
süreler, çalışma süresinden sayılır”
(Yön. m.7)
.
Söz konusu hükümlerin lafzını ve amacını dikkate aldığımızda,
“nispi emredici” nitelikte olduğu, yani ancak çocuk ve genç işçi lehine
olmak üzere aksinin kararlaştırılabileceği fakat aleyhine değişiklik ya-
pılamayacağı sonucuna varılmalıdır. 2004 tarihli “İş Kanununa İlişkin
Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma” Yönetmeliğinde, 18 yaşını
doldurmamış işçilere fazla çalışma yaptırılamayacağı açıkça hükme
bağlanmıştır (m.8/a). Yine anılan Yönetmeliğe göre bu Yönetmelikte
geçen fazla çalışma “İş Kanununda yazılı koşullar çerçevesinde hafta-
lık 45 saati aşan çalışmaları” ifade etmektedir (m.3/a). Bu iki hükmün
birlikte değerlendirilmesi sonucunda 18 yaşın altındaki işçilere 45 sa-
ati aşan fazla çalışma yaptırılamayacağı şeklinde bir anlam çıkarılabi-
lirse de, (nispi) emredici nitelikteki 71. madde hükmü doğrultusunda
94
Burada geçen “Yukarıda birinci fıkrada” ifadesinin “yukarıdaki fıkrada” veya
“IV. fıkrada” şeklinde olması gerektiği isabetli olarak ifade edilmektedir. Nitekim
“birinci fıkrada” çalışma sürelerine ilişkin bir hüküm yer almamaktadır (Ömer
Ekmekçi, “4857 Sayılı İş Kanunu’nda İzinler ve İş Sağlığı ve İş Güvenliğine İlişkin
Hükümler”, Yeni İş Yasası Seminer Notları ve İş Kanunu, Çeşme 2003, Türkiye
Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayi İşverenleri Sendikası Yayını, 195).