371 / 449
Hukuksal Açıdan Çocuk ve Genç İşçiliği
370
yasada çocuk ve gençler için belirlenen azami günlük ve haftalık çalış-
ma sürelerinden (35-40-10 saat) fazla çalışma yaptırılamayacağı kabul
edilmelidir
95
. Yine bu doğrultuda, çocuk ve genç işçiler için –denkleş-
tirme esasının uygulanması suretiyle- bazı haftalarda, belirilen hafta-
lık çalışma sürelerinin aşılması da söz konusu olamaz. Ayrıca bu işçi-
lere telafi çalışması da yaptırılamaz
96
.
Çocuk veya genç işçiye yasaya aykırı olarak fazla çalışma yaptırıl-
dığında ise, her ne kadar % 50 zamlı ücret 45 saatin üzerindeki çalış-
malar için öngörülmüşse de doktrinde isabetli olarak belirtildiği gibi
onlar için öngörülmüş yasal sürelerin üzerine çıkıldığında % 25 değil,
% 50 zamlı ücrete hak kazandıkları sonucuna varılmalıdır
97
. Nitekim
fazla sürelerle çalışmaya ilişkin yasada öngörülen % 25 zamlı ücret,
haftada 45 saat çalıştırılmasına sakınca olmayıp da, çalışma süreleri
45 saatin altında kararlaştırılmış işçiler için öngörülmüştür. Kanımıza
göre bu işçiler için “fazla sürelerle çalışma” hükmü ve % 25 zamlı ücret
ancak onlar için yasada belirlenmiş sürelerin altında haftalık çalışma
süresinin kararlaştırıldığı ve işçiye bu sınırları geçmemek üzere fazla
çalışma yaptırıldığında söz konusu olabilir
98
.
Borçlar Kanununa tabi çocuk ve genç işçilerin çalışma süreleri ba-
kımından Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 173/2 hükmü uygulama
alanı bulacaktır. Buna göre,
“On iki yaş ile on altı arasında bulunan kız ve
erkek çocuklar günde azami sekiz saatten fazla çalıştırılamaz”.
Bu doğrultu-
da Borçlar Kanununa tabi 16 yaşından küçük çocuklar ve gençler gün-
de sekiz saatten fazla çalıştırılamayacak; 16 yaşından büyükler için ise
bu sınırlama uygulanmayacaktır. Söz konusu düzenleme doktrinde,
12-16 yaş çocuk ve gençlerin yetişkinler gibi günde sekiz saat çalışma
süresine tabi tutulması ve haftalık çalışma süresinin sınırlandırılma-
ması bakımından eleştirilmektedir
99
.
95
Ekmekçi, a.g.e., 195.
96
Ekmekçi, a.g.e., 195.
97
Ekmekçi, a.g.e., 195.
98
Kanımıza göre fazla sürelerle çalışmaya ilişkin çocuğun rıza göstermesi –ayrıca
yasal temsilcisinin rızası aranmaksızın- yeterli olacaktır. Nitekim doktrinde
belirtildiği gibi yasal temsilcinin küçüğün iş sözleşmesi yapması hususunda
verdiği rıza, iş sözleşmesi kapsamında küçük tarafından gerçekleştirilecek –söz
gelimi fesih gibi- diğer olağan işlemleri de kapsar (Öğüz, a.g.e., 25-26).
99
Bakırcı, Ayrımcılık, 112-113. Bakırcı’ya göre herhangi bir yasal düzenleme
olmamakla birlikte ilköğretime devam edenlerin ders saatlerinin çalışma
süresinden sayılması şarttır; aksi takdirde çocuk veya gencin ders saatlerine ek