423 / 449
Bireysel Başvuru İncelemesinde Anayasaya Uygunluk Denetimi Sorunu ve İnsan Hakları ...
422
Anayasamız, bireysel başvuru incelemelerinde Mahkemenin han-
gi iç-yapı organizasyonunun bakacağını da bir anayasa sorunu saymış
ve bireysel başvuru incelemesinin bölümlerce karara bağlanması (gö-
rev) normunu ihdas etmiştir (Any.m.149/1-2). Kural aynen şöyledir:
“Anayasa Mahkemesi, iki bölüm ve Genel Kurul halinde çalı-
şır. Bölümler, başkanvekili başkanlığında dört üyenin katılımıyla
toplanır. Genel Kurul, Mahkeme Başkanının veya Başkanın belir-
leyeceği başkanvekilinin başkanlığında en az oniki üye ile toplanır.
Bölümler ve Genel Kurul, kararlarını salt çoğunlukla alır. Bireysel
başvuruların kabul edilebilirlik incelemesi için komisyonlar oluş-
turulabilir.”
“Siyasi partilere ilişkin dava ve başvurulara, iptal ve itiraz da-
vaları ile Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara Genel Ku-
rulca bakılır, bireysel başvurular ise bölümlerce karara bağlanır.”
Görüldüğü üzere, anayasamıza göre, bireysel başvurularda nihai
inceleme ve karar verme yetkisi, münhasır şekilde bölümlerindir.
Anayasamızın sarih hükmünün gereği olarak (Any.m.11, 149/1-2)
kurumsal yasa da,
“bireysel başvurularda bölümlerin görevli oldu-
ğu”
esası üzerinde kuruludur (6216 sayılı yasa, m.2/c, m.14/2-b, m.22/1,
m.49/1,5). Anayasanın madde gerekçesi de görevin bölümde olduğunu
ifade etmektedir. Gerekçede aynen:
“Bölümler; esas itibarıyla birey-
sel başvuruları incelemekle görevlendirilmektedir. Siyasi Partilere
ilişkin dava ve başvuruların iptal ve itiraz davalarının ve Yüce Di-
van sıfatıyla yürütülecek yargılamaların Genel Kurulca yapılması
benimsenmektedir”
denmiştir (TBMM. 23.Dönem, 4.YY, SS.497, s.14).
Anayasanın bu hükmü kapsamında Genel Kurula verilen -sözge-
limi- parti kapatma davalarına bakmak görevi, yasa veya içtüzükle
(Any.m.149/5) bölümlere aktarılması nasıl mümkün değil ise, bölüme
ait bir görevin yasa veya içtüzükle genel kurula aktarılması da aynı
derecede imkansızdır. Anayasa koyucunun tercihi elbette ki eleştirile-
bilir, ancak hiçbir gerekçe, açık anayasa hükmünü ıskat edemez. Kaldı
ki somut norm denetimi ile bireysel başvuru hakkının eş-değer öne-
mi, incelemede farklı organların görevlendirilmesini zorunlu kılmış
olabilir. Bu yönü ile bir yapı kusurundan değil, bilakis rasyonellik ve
verimlilik esasında kurgulanan kurucu iktidar tercihinden söz etmek
mümkündür.