425 / 449
Bireysel Başvuru İncelemesinde Anayasaya Uygunluk Denetimi Sorunu ve İnsan Hakları ...
424
hükmü ile Genel Kurula aktarılabilir mi? İçtüzük yoluyla bir anayasa
hükmünü askıya almak ve etkiden düşürmek mümkün müdür? Bu so-
rulara olumlu cevap vermek ile anayasayı bu yolla kısmen yürürlük-
ten kaldırmak arasında bir nitelik farkı yoktur (Any.m.11, 175).
Bireysel başvuru incelemelerinde, biri Anayasanın modellendirdi-
ği
“Bölüm-Anayasa Mahkemesi”
, öbürü içtüzüğün görev bağlamın-
da modellendirdiği,
“Genel Kurul-Anayasa Mahkemesi”
biçiminde
ortaya çıkan bir düalist yapı ile karşı karşıyayız. Bölümlere göre, Üst-
Kurul olmasına rağmen Genel-Kurul Anayasa Mahkemesi, bir anaya-
sal meşruiyet sorunu ile karşı karşıyadır. Meşru olan organ, bölüm-
organdır. İkili yapının anayasa yargısında sürgit-yaşatılması, yapısal
ihlalin devam ettirilmesi ile özdeştir.
Bu noktada 2010 anayasa değişikliğinin hazırlık aşamasına ve
Yüksek Mahkememizin kurumsal kanununa, ayrıca içtüzük modelle-
mesine zaman/sıra düzeni içinde atıfta bulunmamız gerekir:
1-
2010 Anayasa değişikliği projesinde, Anayasa Mahkemesinin
yapısal dönüşümü ve bireysel başvuru hakkı bulunmamakta idi. Bu
konudaki değişiklik talebi ve modellemesi, Yüksek Anayasa Mahke-
memizden gelmiştir.
2-
Taslak-projede,
“Anayasa Mahkemesinin yargılama usulleri-
nin yasa ile,
iç-işleyişin içtüzükle düzenleneceği” yönündeki önemli
kayıt mevcut değildi. Parti-kurulu çalışmalarındaki uyarım üzerine,
projeye
“Anayasa Mahkemesinin kuruluşu, Genel Kurul ve bölümle-
rin yargılama usulleri, Başkan, başkanvekilleri ve üyelerin disiplin
işleri kanunla; Mahkemenin çalışma esasları, bölüm ve komisyon-
ların oluşumu ve işbölümü kendi yapacağı İçtüzükle düzenlenir”
(m.149/5) hükmü eklenmiştir (Bu kayıt, Mahkemenin bağımsızlık ve
tarafsızlığının ön koşulu olarak, Anayasa yargısı ile yaşıt-kıdemli ve
rasyonel bir kayıttır).
10
10
1961 Anayasanın konuya ilişkin hükmü aynen şöyledir: “Anayasa Mahkemesi-
nin kuruluşu ve yargılama usulleri kanunla; Mahkemenin çalışma tarzı ve üyeleri
arasındaki işbölümü kendi yapacağı İçtüzükle düzenlenir.” (m.148/1) (Hüküm,
maddenin 15.3.1973 tarihli değişikliğinde aynen korunmuştur. 1982 Anayasasının
konuya ilişkin hükmü şöyledir: “Anayasa Mahkemesinin kuruluş ve yargılama
usulleri kanunla; Mahkemenin çalışma esasları ve üyeleri arasındaki işbölümü
kendi yapacağı içtüzükle düzenlenir.” (m.149/2) (Hüküm, maddenin 23.7.1995 ve
3.10.2001 tarihli değişikliklerinde aynen korunmuştur). 1982 Anayasasının bura-
da belirtilen hükmün, 12.09.2010 değişikliği ile aldığı şekil ve halen yürürlükteki