426 / 449
TBB Dergisi 2016 (116)
Ahmet İYİMAYA
425
3-
Anayasanın öngördüğü bağlayıcı usulün aşılmasının ilk-adımı,
taslağını Yüksek Mahkememizin hazırladığı 30.03.2011 t. ve 6216 sayılı
Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu Ve Yargılama Usulleri Hakkında
Kanunun 5 inci maddesi ile atılmıştır.
a)
“İçtüzük”
kenar başlıklı sözü geçen madde aynen şöyledir:
“…
Mahkemenin çalışma, YARGILAMA USUL ve ESASLARI … Genel
Kurulca kabul edilecek
İÇTÜZÜKle düzenlenir” (m.5/c). Görüldüğü
gibi yasama organı, anayasanın kendisine (yasama organına) verdiği
yargılama usulünü düzenleme yetkisini, içtüzük formatında Anayasa
Mahkemesine devretmiştir.
11
1982 dönemi kurumsal yasanın düzen-
lemeye karşılık gelen hükmü aynen şöyledir:
“Anayasa Mahkemesi-
nin çalışma esasları ve üyeleri arasındaki iş bölümü, mahkemenin
yapacağı içtüzükle düzenlenir”
(10 Kasım 1983 t., 2949 Sayılı Ana-
yasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Ka-
nun, m.44). Yasanın 5 inci maddesindeki
“Bu kanun çerçevesinde”
kaydının, Anayasa Mahkemesine yapılan delegasyonu hükümsüz kıl-
dığı, çünkü kanunun bireysel başvuruları inceleme görevini anayasa
doğrultusunda bölümlere verdiği, Bölümler Genel Kurulu biçiminde
bir organ öngörmediği söylenebilir.
12(12)
(6216 S.K. m.2/c,14/2-b, 22/1,
49/1,5).
b)
Anayasa taslağının ilk şeklinde
“yargılama usullerinin yasay-
la düzenleneceği”
hükmünün yer almaması, giderek yasa taslağına
aynı eğilimin uzantısı olarak Anayasaya rağmen
“usulü yasa ile dü-
zenleme”
ilkesi yerine,
“içtüzükle düzenleme”
hükmünün öngörül-
mesi, üzerinde durulması gereken bir unsur olsa gerektir. Bu unsura,
2010 anayasa değişikliğinin Yüksek Mahkemeye tanıdığı
“bireysel
metin aynen şöyledir: “Anayasa Mahkemesinin kuruluşu, Genel Kurul ve bölüm-
lerin yargılama usulleri, Başkan, başkanvekilleri ve üyelerin disiplin işleri kanun-
la; Mahkemenin çalışma esasları, bölüm ve komisyonların oluşumu ve işbölümü
kendi yapacağı İçtüzükle düzenlenir.” (md.149/5)
11
30.3.2011 t.,6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu Ve Yargılama Usulleri
Hakkında Kanunun tasarı aşamasındaki m.49/6 hükmü şöyledir: “(6) Bölüm-
ler, bireysel başvuru incelemesi sırasında temel hak ihlalinin kanun veya kanun
hükmünde kararname hükmünden kaynaklandığı kanaatine varırlarsa iptali is-
temiyle Genel Kurula başvururlar.” fıkra hükmü, anayasaya aykırılık nedeniyle
oybirliği ile metinden çıkarılmıştır. Aynı duyarlılığın, tasarının 5/c maddesinde
gösterilmesi beklenirdi (TBMM, 23.Dönem, 696 Sıra sayılı rapor, s.10, 20, 64).
12
Anayasa Mahkememiz, aykırı içtüzük normunu (usulü) uygulayarak gördüğü
herhangi bir davada, dayanağı (uygulanan) yasa hükmü formatında, yasanın 5
inci maddesinin ilgili bölümünü (yargılama usulü kısmını) somut norm denetimi
yoluyla iptal edebilir.