103 / 453
Neoliberalizmde Devlet ve Kamusal Alan Üzerine Bir Bakış
102
doğru işletilmesi gerekmektedir.
38
Devlet de hem sivil toplum içinde
hareket edebileceği sınırları tayin etmeli hem de faaliyetlerinin sivil
toplumdan gelecek onaya bağlı olarak meşruiyet kazanacağının far-
kında olmalıdır. Demokratik meşruiyet, bireylerin, toplumsal ve siya-
sal kurumlar içinde yaptığı ve bu kurumlar aracılığıyla dile getirdiği
tartışmalardan ve kararlardan doğacaktır.
39
Kamusal alanın işlevi de bu noktada ortaya çıkmaktadır. Devlet,
kamusal alandan çıkan mutabakata tabi olmalıdır, bu anlamda toplum
kendi kendini yönetir duruma gelmelidir. Kamusal alan, devletin toplu-
mu oluşturan bireylerden üstün ve onların iradelerini yok eden bir ege-
men güç olmasını engellemeli ve onun sınırlarını belirleyebilmelidir.
40
Kamusal alan eleştirel bir siyasetin olduğu yerde vardır. Eleştirel
siyaset ise riskli bir yapıdadır; çünkü mevcut siyasal yapıyı dönüştür-
me iddiası onun doğasında vardır ve riskli politikalar geliştirme po-
tansiyeline her zaman sahiptir. Risk, statükonun istikrar iddiasından
ve sağladığı “güvenlikten” uzaklaşılması ihtimalini doğurur. Önem-
li olan ise bu riskli düşünceler olmaksızın ulaşılmak istenen sağlıklı
müzakere süreçlerinin yaşanamaz ve kamusal alanın inşa edilemez
olmasıdır.
41
Görüldüğü üzere devletin meşruiyeti salt yasalarla ve seçimle gel-
miş olmalarına dayandırılamaz, rasyonel iletişim meşruiyetin temel
dayanağı olmaktadır. Hukukun üstünlüğü prensibine tabi olunması
ve kolektif konulara ilişkin kararların kamusal alanda oluşturulma-
sı, meşruiyetin özüdür. Devlete bahşedilen yetkiler ancak bu sınırlar
dahilinde kullanılabilmelidir. Kamusal alanın etkinliğini kaybetmesi,
devletin denetimsiz kalması anlamına gelir ki bu da meşruiyet krizini
yaratan asıl nedendir.
42
Müzakere sürecinde toplumun parçalı yapısı için birleştirici işlev
görecek olan ise hukuktur. Yurttaşların siyasal iradelerini ortaya koya-
cakları müzakere sürecinin garantörü o, olacaktır. Hukukun meşrui-
38
Levent Köker, “Demokratik Meşruluk, Kamusal Alan ve Çok Kültürlülük Soru-
nu,” Kamusal Alan, Ed. Meral Özbek, Hil Yay., İstanbul, 2010, sf.310.
39
Gülgün Tosun, “Türkiye’de Devlet-Sivil Toplum İlişkisi Bağlamında Demokrasi-
nin Pekişmesi Yönündeki Engellere İlişkin Kuramsal ve Pratik Bir Yaklaşım, “ Ege
Akademik Bakış, cilt 1, sayı 1, 2001, sf.229.
40
Köker, a.g.m., sf.316.
41
Çelebi, a.g.m., sf.279.
42
Yükselbaba, a.g.e., sf.164-165.