214 / 453
TBB Dergisi 2015 (117)
Elif AKSOY
213
dır ki bunlar kamu düzenini ilgilendiren davalardır.
59
Taleplerden bi-
rinin çekişmeli yargıya diğerinin çekişmesiz yargıya tâbi olmasındaki
durum şimdilik bir tarafa bırakılacak olursa; çekişmeli yargıya tâbi iki
ayrı ilkenin söz konusu olduğu birden fazla talep bulunması halinde,
kanımızca bu taleplerin ayrılması gerekir. Çünkü birbirinin zıttı ola-
rak ifade edilen bu iki ilkeye bağlanan sonuçlar da doğal olarak birbiri-
nin tam tersidir. Aynı yargılama içindeki bir talep için re’sen araştırma
ilkesi geçerli diye örneğin, ikinci tanık listesinin verilmesi söz konusu
olabilecekken; diğer talep, taraflarca getirme ilkesine tâbi olduğu için
bu mümkün olmayacaktır. Yargılama içindeki her bir durumun bu şe-
kilde ayrı ayrı tespit edilip uygulanması hem usul ekonomisine aykı-
rı olacağı hem de yargılamanın daha iyi yürütülmesini engelleyeceği
için bu iki ayrı ilkeye tâbi olan talepler, mahkemece ayrılmalıdır.
Son olarak taleplerden birinin çekişmeli yargıya diğerinin çe-
kişmesiz yargıya tâbi olması halinde objektif dava birleşmesinin söz
konusu olup olmayacağı meselesi gündeme gelebilir. Bilindiği gibi
çekişmesiz yargıyı çekişmeli yargıdan ayıran temel farklar; çekişme
yokluğu, sübjektif hakkın yokluğu ve re’sen araştırma ilkesinin geçerli
olmasıdır. Bu bağlamda çekişmesiz yargıda dava, davacı ve davalı gibi
kavramlar yoktur.
60
İşte bu özelliklerinden dolayı çekişmesiz yargıya
tâbi talepler objektif dava birleşmesine konu olamaz. Çünkü her şey-
den önce kurumun adında dahi
“dava”
terimi geçmektedir; bundan da
önemlisi objektif dava birleşmesinin şartlarından ilki aynı “
davacının”
aynı
“davalıya”
karşı taleplerini yöneltmesidir. Bu açıdan bakıldığında
çekişmesiz yargıda ilgilinin karşısında bir “
karşı taraf”
yoktur. Dolayı-
sıyla kanımızca, örneğin, (A), çekişmesiz yargıya tâbi olan birden fazla
talebini ya da (A)’nın (B)’ye karşı çekişmeli yargının konusu olan tale-
binin yanında bir de çekişmesiz yargıya tâbi olan talebini birleştirerek
objektif dava birleşmesinin konusu yapmasına imkân yoktur.
4. Taleplerin Tümü İçin Ortak Yetkili Mahkeme Bulunması
Mahkemelerin yetkisi kanunla düzenlenir ve hiç kimse kanunen
yetkili olduğu mahkemeden başka bir mahkeme önüne çıkarılamaz.
Genel yetki kuralına göre aksine bir düzenleme olmadıkça, her dava,
59
Pekcanıtez / Atalay / Özekes, 2013, s.362.
60
Kuru / Arslan / Yılmaz, 2013, s.67 vd.