TBB Dergisi 117.Sayı

TBB Dergisi 2015 (117)

Yahya Berkol GÜLGEÇ

397

ğurması bu maddenin maksadı ile bağdaşmamaktadır. Bu durum ile

Statü’nün 36(5) maddesini birlikte değerlendirecek olursak, Statü’nün

36(5) maddesinde yetkiye ilişkin itirazlar hakkında Divan’ın karar ve-

receğinin düzenlendiği, fakat yetkiye ilişkin bir itirazın bildirilmediği

her durumda Divan’ın yetkili kabul edilemeyeceğini anlamaktayız.

Yukarıdaki yorum kuralından yola çıkarak İçtüzüğün 40. mad-

desinin

forum prorogatum

a hiçbir şekilde işaret etmediğini belirtmek

yerinde olacaktır. Madde metnine bakıldığında Divan’ın yargı yetki-

sine ilişkin doğrudan veya dolaylı bir hüküm bulunduğunu söylemek

zordur. Burada zımnen Divan’ın yargı yetkisinin aleyhinde dava açı-

lan tarafın avukat ataması ile kabul edileceği ifade edilmiş olsa dahi,

Divan’ın yargı yetkisinin bu derece geniş yorumlanması yukarıda

açıkladığımız istisnaların dar yorumlanması ilkesine aykırılık teşkil

edecektir.

Divan’ın çekişmeli yargı yetkisini yukarıda inceledikten sonra çe-

kişmeli yargı yetkisi ile alakalı iki hususa kısaca yer vermek istiyo-

ruz. Bunlar üçüncü tarafın görülmekte olan davaya müdahil olması,

ihtiyatî tedbir kararı alma konusunda Divan’ın yetkisi ile Divan karar-

larının bağlayıcılığı ve uymamaya bağlanan yaptırımlardır.

5. Üçüncü Devletin Müdahalesi

UAD Statüsü görülmekte olan bir davada Divan tarafından verile-

cek bir kararın hukukî menfaatini etkileyebileceği devletlere müdahil

olma hakkı tanımıştır.

102

Statü’nün 62. maddesi şöyle demektedir:

“1.

Bir devlet bir uyuşmazlıkta kendisi bakımından hukuksal nitelikte bir çıkarın

söz konusu olduğunu görürse, davaya katılmak amacıyla Divan’a başvurabilir.

2. Bu istemi karara bağlamak Divan’a düşer.”.

Bu ilk tür müdahale ihtiyarî

müdahale (“

arbitrary intervention”

) olarak adlandırılmaktadır.

103

Bunun yanında, uyuşmazlık bir uluslararası andlaşmanın uygu-

lanmasına ilişkin ise bu andlaşmaya taraf diğer ülkelerin de davaya

müdahil olma hakkı bulunmaktadır.

104

Bu ikinci tür müdahaleye ise

102

Pazarcı, s. 475. Boas, s. 358.

103

J. M. Ruda, “Intervention Before the International Court of Justice”, Fifty Years of

the International Court of Justice, Cambridge, 2. Baskı, Melbourne, 1998, s. 487.

104

Hans – Jürgen Schlochauer, “International Court of Justice”, Encyclopedia of

Public International Law, North Holland, Amsterdam, 1981, s. 82.