403 / 453
Uluslararası Adalet Divanı’nın Yargı Yetkisi ve Yargı Yetkisini Genişletme Çabalarının Eleştirisi
402
herhangi bir hukukî sorun hakkında danışma görüşü verebileceğini
düzenlemektedir.
127
B.
Rationae Personae
(Kişi Bakımından Yetki)
BM Şartı madde 96(1) incelendiğinde Güvenlik Konseyi ve Genel
Kurulu’un bizzat BMŞartı tarafından danışma görüşü isteme hususun-
da yetkili kılındığını görmekteyiz.
128
BM Şartı 96(2) uyarınca ise Genel
Kurul tarafından yetkili kılınan diğer organlar ve ihtisas kuruluşları
da kendi çalışma alanlarında ortaya çıkan hukukî sorunlarla ilgili da-
nışma görüşü isteyebilmektedir.
129
BM Şartı’nın 47. maddesinde ihtisas
kuruluşları “Hükümetlerarası anlaşmalarla kurulan ve kendi kuru-
luş belgeleri gereğince ekonomik, sosyal, kültürel alanlarla eğitim ve
sağlık alanlarında ve bunlarla ilgili başka alanlarda geniş uluslararsı
yetkileri bulunan” kuruluşlar olarak tanımlanmaktadır. Bu kuruluşlar
ise BM Şartı 63. madde uyarınca BM’ye sözleşmelerle bağlanacaktır. Bu
şekilde yetkilendirilen organ ve ihtisas kuruluşlarından bazıları şun-
lardır: Ekonomik ve Sosyal Konsey, Dünya Sağlık Örgütü, Uluslarara-
sı Çalışma Örgütü, Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü, Uluslararası
Para Fonu, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü, Gıda ve
Tarım Örgütü ile Uluslararası Mülteci Örgütü’dür.
130
İhtisas kuruluşlarının Genel Kurul tarafından yetkilendirilmesi,
BM ile bu kuruluşlar arasında imzalanan andlaşmalarla gerçekleştiril-
miştir.
131
Bu durumda Genel Kurulun tek taraflı olarak tanıdığı bu yet-
kiyi geri alıp alamayacağı sorusu ortaya çıkmaktadır.
132
Genel Kurul’un
alt komitelerinden Hukuk Komitesi bu hususta Genel Kurul’u yetkili
görmüştür; ancak, bu şekilde sözleşmenin BM tarafından ihlal edilme-
si söz konusu olabilir.
133
Kanımızca, ihtisas kuruluşlarıyla akdedilen
sözleşmelerde Genel Kurul’un bu yetkiyi tek taraflı olarak geri alabi-
leceği düzenlenmemişse, BM Şartı’nda da bu tür bir durumun düzen-
127
Aljaghoub, s. 1.
128
F. Baline Sloan, “Advisory Jurisdiction of the International Court of Justice”,
California Law Review
, Cilt: 38, Sayı: 5, 31 Aralık 1950, s. 832-833.
129
Pazarcı, s. 475.
130
Sloan,
s. 834.
131
Ibid.
132
Ibid.
133
Ibid.