401 / 453
Uluslararası Adalet Divanı’nın Yargı Yetkisi ve Yargı Yetkisini Genişletme Çabalarının Eleştirisi
400
7. UAD Kararlarının Bağlayıcılığı ve Yaptırım
UAD Statüsü’nün 59. maddesi
“Divan’ın kararı ancak uyuşmazlığın
tarafları bakımından ve karar verilen dava için bağlayıcıdır”
demek suretiy-
le davanın taraflarıyla sınırlı şekilde de çekişmeli yargı yetkisi kapsa-
mındaki kararların bağlayıcı olduğunu vurgulamıştır ve bu durumun
stare decisis
ilkesinin uygulanmadığı UAD için uygun olduğu söylene-
bilir.
119
UAD, aynı hususta farklı taraflar arasındaki bir dava söz konu-
su olduğunda önceki kararıyla bağlı olmayacağından, davadaki kara-
rın taraflar dışındaki devletleri bağlaması mantıksız olurdu. İhtiyatî
tedbir kararlarının da aynı şekilde davanın taraflarını bağladığı, ancak
bu kararların Güvenlik Konseyi kapsamında yaptırımının bulunma-
dığı yukarıda belirtilmişti.
UAD kararlarına uymamanın yaptırımı içinse BM Şartı’nın 94(2)
maddesine bakılmalıdır. Madde metni aşağıdaki gibidir:
“Bir uyuşmazlığın taraflarından biri, Divan’ın verdiği bir hükme
göre kendisine düşen yükümlülükleri yerine getirmezse, öbür taraf
Güvenlik Konseyi’ne başvurabilir Konsey de gerekli görürse, hükmün
yerine getirilmesi için tavsiyelerde bulunabilir ya da alınacak önlem-
leri kararlaştırabilir.”
Dolayısıyla, bir UAD kararının tarflardan biri tarafından uygu-
lanmadığı durumlarda diğer tarafın Güvenlik Konseyi’ne başvurma
imkanı bulunmaktadır. Güvenlik Konseyi de takdir yetkisi dahilinde
kararın uygulanması için tavsiyelerde bulunacak veya belirli önlemle-
rin alınmasına karar verecektir.
120
Bu çerçevede verilen kararların VI.
Bölüm kapsamında alınan ve bağlayıcılığı olmayan kararlar olduğunu
vurgulamakta fayda vardır.
121
Bu durum UAD kararlarının bağlayıcı
niteliğinin sorgulanmasına sebep olmuştur. Yaptırımı bağlayıcı ol-
mayan bir kararın bağlayıcı olduğundan bahsetmek ne derece müm-
kündür? Gideon Boas’ın bu konudaki gözlemi çekişmeli yargı yetkisi
kapsamındaki kararlara uyulan durumlar kadar uyulmayan durum-
ların da olduğu, ancak ihtiyatî tedbir kararlarına uyumun daha düşük
olduğu yönündedir.
122
119
Boas, s. 363.
120
Schlochauer, s. 85.
121
Ibid.
122
Boas, s. 363.