399 / 453
Uluslararası Adalet Divanı’nın Yargı Yetkisi ve Yargı Yetkisini Genişletme Çabalarının Eleştirisi
398
hak dolayısıyla müdahale (“
intervention as of right
”) adı verilmektedir.
105
Bu konuyla ilgili Statü’nün 63. maddesi aşağıdaki gibidir:
“1. Uyuşmazlığın taraflardan başka devletlerin de katıldığı bir
andlaşmanın yorumlanması sözkonusu olduğu zaman, Yazman
106
bu
devletlere hemen durumu bildirir. 2. Kendisine duyuruda bulunulan
her devlet yargı sürecine katılma hakkına sahiptir; ancak bu hakkı
kullanırsa, yargının varacağı hüküm o devlet için de aynı ölçüde bağ-
layıcı olur.”
Görüldüğü gibi iki tür müdahale arasında şartları ve sonuçları
arasında belli başlı farklılıklar bulunmaktadır.
107
Statü’nün 62. madde-
si uyarınca gerçekleştirilmek istenen bir müdahalede müdahaleci ta-
rafın hukukî menfaatlerinin etkilenip etkilenmeyeceği hususuna Di-
van karar vermekteyken 63. madde uyarınca gerçekleştirilmek istenen
bir müdahale konusunda bir karar verme yetkisi bulunmamaktadır.
Divan içtihadına göre 62. madde uyarınca gerçekleştirilen bir müda-
hale başvurusuna ilişkin olarak sınırsız ve genel bir takdir yetkisine
sahip olmadığını düşünmektedir.
108
Statü’nün 62. maddesi kapsamındaki müdahaleye ilişkin olarak
Divan İçtüzüğü’nün 81. maddesi de incelenmelidir. Bu madde, konuyla
ilgili geniş Statü hükmünü detaylandırmakta ve başvurular için belli
şartlar belirlemektedir. Bu bağlamda, özellikle İçtüzüğün 81/2 madde-
si önem arz etmektedir. Buna göre, başvuru sahibi devlet, a) devletin
davadaki karardan etkilenebileceğini düşündüğü hukukî menfaatini,
b) müdahalenin tam olarak neye ilişkin olduğunu belirtmeli ve c) taraf
devletler ile arasında ihtilaf olduğunu göstermelidir.
Ayrıca, Divan’ın kararı 63. madde uyarınca müdahalede bulunan
devletler için bağlayıcı iken ilk durumdaki devletler için bu bağlayıcı-
lık bulunmamaktadır. Müdahale talebi kabul edilen bir devlet uyuş-
mazlığın tarafı haline gelmemektedir ve bu devletin
ad hoc
yargıç
atama hakkı bulunmamaktadır.
109
Bunun gerçekleşmesi ancak dava
105
Ruda, s. 487.
106
Bkz. İng. “Registrar”.
107
Schlochauer, s. 82.
108
Ruda, s. 488.
109
Bkz. UNCTAD belgesi, s. 19.