402 / 453
TBB Dergisi 2015 (117)
Yahya Berkol GÜLGEÇ
401
Bu kısmın tamamlanmasıyla birlikte UAD’nın çekişmeli yargı yet-
kisi ile ilgili planladığımız tartışmalara yer vermiş bulunuyoruz.
II. Danışma Görüşü Verme Yetkisi
Danışma görüşü “
bir soru veya konunun otoriter ancak bağlayıcı ol-
mayan bir şekilde açıklanması
” olarak tanımlanmaktadır.
123
Bu görüşler
her ne kadar bağlayıcı olmasalar da uluslararası hukukun gelişiminde
önemli rol oynamaktadırlar.
124
Bu sebeple de UAD’nın yargı yetkisinin
incelenmesinde danışma görüşü verme yetkisinin dışarıda bırakılma-
sı düşünülemezdi.
A. Hukukî Kaynağı
Danışma görüşü verme yetkisi USAD zamanındaki başarılı uygu-
lanmasından sonra San Fransisco Konferansında genişletilerek UAD
bünyesinde muhafaza edilmek istenmiştir.
125
Divan’ın danışma görü-
şü verme yetkisi BM Şartı ve UAD Statüsü’nden kaynaklanmaktadır.
Divan önünde devlet dışındaki varlıklar davaların tarafı olamadığı
için BM örgütünün aslî organlarına ve kimi uzmanlık kurumlarına
UAD’ndan danışma görüşü isteme yetkisi verilmiştir.
126
Bu yeki BM
Şartı’nın 96. maddesinde düzenlenmiştir. Madde metni aşağıdaki gi-
bidir:
“1. Genel Kurul ya da Güvenlik Konseyi herhangi bir hukuksal
sorun konusunda Uluslararası Adalet Divanı’ndan görüş isteyebilir. 2.
Genel Kurul’ca bu konuda herhangi bir anda yetkili kılınabilecek olan
tüm öteki Birleşmiş Milletler organları ve ihtisas kuruluşları da kendi
çalışma alanları içinde karşılarına çıkacak hukuksal sorunlar konu-
sunda Divan’dan görüş isteyebilirler.”
Öte yandan, UAD Statüsü’nün 65. maddesi de Divan’ın BM sistemi
içerisinde yetkilendirilmiş olan organ ve kuruluşların isteği üzerine
123
Jo M. Pasqualucci, The Practice and Procedure of the Inter-American Court of
Human Rights, Cambridge, Cambridge University Press, 2003, s. 29’dan aktaran
Mahasen M. Aljaghoub, Advisory Function of the International Court of Justice,
Springer, Leipzig, 2006, s. 12.
124
Aljaghoub, s. 12.
125
Aljaghoub, s 1.
126
Pazarcı, s. 475.