406 / 453
TBB Dergisi 2015 (117)
Yahya Berkol GÜLGEÇ
405
UAD’nın konu bakımından danışma görüşü verebilmesi için gere-
ken bir başka şart da sorunun hukukî nitelik taşımasıdır.
146
Özellikle
de danışma görüşü taleplerinin politik organlardan geldiği düşünül-
düğünde tamamen siyasî unsurlar taşıyan bir danışma görüşü istemi-
nin UAD tarafından reddedilmesi gerekecektir.
147
Bu konuda Divan’ın
içtihadı hukukî bir yönü olduğu sürece politik unsurlar içeren bir
danışma görüşü isteğini reddetmemek yönündedir.
148
Öyle ki, isteğin
lafzı açık olmasa bile UAD yorumuyla bu isteği netleştirip hukukî bir
soruna ilişkin olup olmadığını değerlendirebilecektir.
149
Bir başka tartışma konusu ise UAD’nın iki devlet arasında sürmek-
te olan bir duruma ilişkin danışma görüşü verip veremeyeceği ve bu
hususta devletlerin rızasının aranıp aranmayacağı yönündedir. Bu tar-
tışmanın esas kaynağı Milletler Cemiyeti Misakı’nın 14. maddesinde
danışma görüşünün herhangi bir hukukî soru veya uyuşmazlık konu-
sunda istenebilirken BM Şartı’nın 96. maddesinde herhangi bir hukukî
sorudan bahsedilmesidir.
150
Bu duruma rağmen UAD İçtüzüğünün
102. maddesinin 1. paragrafında danışma görüşüne ilişkin olarak BM
Şartı’nın 96. maddesi ve UAD Statüsü’nün dördüncü kısmına ilaveten
İçtüzüğün hükümlerinin uygulanacağı düzenlendikten sonra ikinci
paragrafta şu anlatıma yer verilmiştir:
“Divan ayrıca uygulanabilir gördüğü ölçüde çekişmeli yargı yet-
kisine ilişkin Statü ve İçtüzük hükümlerinden de yararlanabilecektir.
Bu maksatla, her şeyden önce bir danışma görüşü talebinin iki devlet
arasında sürmekte olan bir uyuşmazlığa ilişkin olup olmadığını değer-
lendirecektir.”
Dolayısıyla, Divan İçtüzüğünde iki devlet arasında sürmekte olan
uyuşmazlıklara ilişkin olarak da danışma görüşü verilebileceği açıkça
kabul edilmiştir, meğer ki söz konusu istem tamamen politik karakterli
olsun. Sürmekte olan uyuşmazlıklara ilişkin olarak UAD İçtüzüğü’nün
102(3) maddesi Statü’nün 31. maddesinin uygulanacağını belirterek
146
Aljaghoub, s. 56.
147
D. W. Gerig, “The Advisory Jurisdiction of the International Court and the
Settlement of Disputes between States”, ICLQ, Cilt: 15, 1966, s. 339’dan aktaran
Aljaghoub, s. 56.
148
Aljaghoub, s. 57.
149
Ibid.
150
Aljaghoub, s. 58.