77 / 453
Torba Yasalar ve Yasama Sürecindeki İçtüzük İhlallerinin Şekil Denetimi Sorunu
76
Şekil bakamından İçtüzük hükümlerine uyumsuzluğun yargısal
denetimi konusunda, 1982 Anayasasının 1961 Anayasası’na tepki oluş-
turan bir düzenleme getirdiği, literatürde kabul edilen bir görüştür.(
30
)
1961 Anayasası’nın konu ile ilgili 147 nci maddesi
; “Anayasa Mahke-
mesi kanunların Anayasaya uygunluğunu denetler.”
Biçimindedir. Bu yazı-
lıştan anlaşıldığı gibi, 1961 Anayasası, yasaların denetiminde “şekil ve
esas” olmak üzere ikili bir ayrım gözetmemiştir.(
31
)
Fakat Anayasa’nın bu hükmüne karşılık, dönemin Anayasa Mah-
kemesi kanunlar üzerindeki şekil denetimi yetkisini ve bu denetimin
sınırlarını kendi yorumlarıyla saptamıştır.
Mahkeme, konu ile ilgili olarak 1965 yalında verdiği bir kararında
şöyle demektedir:
“…Yürürlükteki Anayasa, bu konuyu ele almış ve kanunların yargı de-
netimine bağlı tutulmasını 147 nci maddesinde kabul etmiştir. Bu maddede,
Anayasa Mahkemesinin, kanunların ve Türkiye B. M. Meclisi içtüzüklerinin
Anayasa’ya uygunluğunu denetleyeceği açıklanmıştır. Mutlak olan bu hüküm,
kanunların gerek şekli ve gerek esas bakımlarından Anayasa’ya uygunluğunun
Mahkememizce denetlenmesini kapsamaktadır.”
(
32
)
Yüksek Mahkeme; şekil denetimine ilişkin sınırları saptamanın
da (hangi şekil noksanlığının iptal nedeni sayılacağı ve hangilerinin
sayılmayacağı) kendi yetkisinde olduğunu, aynı (1965 tarihli) kararın-
da şu ifadelerle söylemektedir:
“Meclislerin çalışmalarının içtüzük hükümlerine uygun olarak yürütül-
mesi, Anayasa’nın bir emri gereğidir. Böyle olunca kanunların Mahkememizce
denetlenmesinde, içtüzük hükümleri de göz önünde tutulmalıdır.
İçtüzük hükümlerine aykırı düşen işlemlerden hangilerinin iptal nedeni
sayılacağı, uygulanacak İçtüzük hükmünün önemine ve niteliğine göre çö-
30
Dr. Murat Yanık.
31
1961 Anayasası’na “şekil denetimi” ayırımı ilk kez sadece Anayasa değişiklikleri
için ve 22.09.1971/13964 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, 20.09.1971 günlü ve
1488 sayılı “Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi
ve Geçici Maddeler Eklenmesi Hakkında Anayasa Değişikliği” Kanunuyla gir-
miştir. Bu yasa ile Anayasa değişiklikleri Yüksek Mahkemenin denetim kapsamı-
na alınmakta, ancak bu denetim “Anayasa’daki şekil şartları” ile sınırlandırılmak-
tadır.
32
Anayasa Mahkemesi Kararı E.1964/38; K. 1965/59