186 / 421
TBB Dergisi 2015 (118)
Tülay PARLAK
185
haberden dolayı mağduriyetlerin rakamsal açıdan önemsiz bir yer
kapsamadığını göstermektedir.
4.2007 yılında faaliyete geçen Medya Etik Konseyinin yayınladı-
ğı “Basın Ahlak Esaslar” (l) bendi,
54
Medya Etik Komisyonunun “Ga-
zeteci Meslek Etik İlkeleri” adı altında yayınladığı ilkeler arasında 5.
Madde,
55
Medya Etik Konseyi “Okur ve İzleyici Hakları Bildirisi” 2.
Madde/1. c.,
56
yalan haberle ilgili düzenlemeler içermektedir.
Medya Etik Konseyine yapılan başvurularla ilgili olarak resmi si-
telerinde
(www.medyaetikkonsey.com)herhangi bir veri olamamakla
beraber, Adem Ayten’in, Konsey ile ilgili yapmış olduğu saptamalar-
dan birisi; Konseye gelen başvuruların, sadece ceza veren bir kuruluş
olmak istemedikleri için, Konsey içinde herhangi bir işlem yapılmak-
sızın Basın İlan Kurumu ve RTÜK’e yönlendirildiğidir.
57
Oysa ki bu
durum, özdenetim mekanizmasının doğasına aykırıdır.
58*
Yukarıda bahsettiğimiz tüm özdenetim mekanizmalarını birlikte
değerlendirdiğimiz zaman, en etkin, en aktif ve doğru habercilik il-
kesine en çok önem verenin Basın Konseyi olduğunu söyleyebiliriz;
ancak, Konseye yapılan başvuruların sayısı, faaliyet halindeki gazete
54
“Basın Ahlak Esaslar” (l) bendi:“Haber başlıklarında, haberin içeriği saptırılamaz
ve çelişki yaratılamaz.”
55
“Gazeteci Meslek Etik İlkeleri” 5. madde: “Gazetecilikte, kanıtsız iddia ve suçla-
maya, iftiraya, yalana, manipülasyona yer yoktur; kanıt ve belgeler tahrif edile-
mez; doğruluğu kesinleşmeyen haber, doğruymuş gibi sunularak okuyucu-izle-
yici yanıltılmaz. Her şeye karşın yanlışlığı ortaya çıkan haber ve yorum düzeltilir,
yanıt ve düzeltme hakkı kullandırılır.”
56
“Okur ve İzleyici Hakları Bildirisi” 2. madde/1. c.:”Her vatandaş özellikle
ülkemizdeki olayların gerçek yönünü öğrenme hakkına sahiptir.” (http://www.
medyaetikkonseyi.com/page/Okur-ve-Izleyici-Haklar%C4%B1.aspx,Erişim
Tarihi: 07.02.2014)
57
Adem Ayten, “Bir Özdenetim Aracı Medya Etik Konseyi”,
İstanbul Üniversitesi
İletişim Fakültesi Dergisi,
2013/I, 44, s.9
58
Konsey bu hali ile anılan kurumlara başvuruları ileten bir nevi “aracı” fonksiyo-
nunun ötesine geçememiş olmaktadır. Şunu da belirtmemiz gerekir ki bu uygu-
lama, özdenetimin en temel çıkış noktalarından biri olan, dışarıdan resmi veya
gayriresmi hiçbir kurumun basına müdahale etmesine fırsat vermemek adına
basınla ilgili sorunların, “basının kendi içinde çözümlemek suretiyle kendi kendi-
ne ıslah etmesi” hususuna da aykırılık teşkil edecek nitelikte bir uygulamadadır.
İlave etmekte fayda var ki, Basın İlan Kurumu ile RTÜK’ün, gelen şikayetleri, han-
gi yasal zemine dayanarak inceleyecekleri de muallaktır. Dolayısıyla, özdenetim
müessesinin özüne (doğasına) aykırı bu uygulama nedeni ile gerek yalan haber
neşri gerekse diğer ilkelerin hayata geçirilmesi Meslek Etik Komisyonu açısından
mümkün görülmemektedir.