TBB Dergisi 118.Sayı

22 / 421

TBB Dergisi 2015 (118) Nimet ÖZBEK 21
İdarî gözetim altına alınan kişiler hakkında uyulması gerekli
birtakım uluslararası kurallar bulunmaktadır. Mülteciler dahil idarî
gözetim altında tutulan kişilere uygulanacak muameleye yönelik ola-
rak, BM Genel Kurulu’nca benimsenen “Herhangi Bir Biçimde Tutulan
veya Hapsedilen Kişilerin Korunması İçin İlkeler Bütünü”, 28 BM Genel
Kurulu tarafından kabul edilmiş olan ve “Havana Kuralları” olarak
anılan “Özgürlüğünden Yoksun Bırakılmış Çocukların Korunmasına
İlişkin BM Kuralları”,29 “BM Mahkûmlara Muameleyle İlgili Standart
Asgarî Kurallar”30 ve BM“Sığınmacıların Tutulmaları Hakkında Uy-
gulanacak Kurallar”da31 birtakım standartlar geliştirilmiştir. Anılan
düzenlemelerde yer alan standartların altında kalan gözetim koşulla-
rı, insanlık dışı ya da onur kırıcı muamele oluşturabilir. Özgürlükten
yoksun bırakılma koşullarında, bu tür muamelelerin gerçekleşmesi
olasıdır. Bir muamelenin insanlık dışı ya da onur kırıcı addedilebilme-
si için, meşru bir muamele ya da cezalandırma biçiminden beklenenin
ötesinde bir eziyet ve aşağılamaya yol açması gerekir. Hukuka uygun
prosedürler, hukuka aykırı bir tavırla gerçekleştirildiğinde, insanlık
dışı ya da onur kırıcı muamele oluşturabilirler.32
B) YUKK’da İdarî Gözetim
YUKK ile yasal temellerine kavuşan33 idarî gözetim ele alındığın-
28 BM Genel Kurulu’nun 9 Aralık 1988 tarihli kuralları için bkz. BM Dok. A/
RES/43/173. Body of Principles for the Protection of All Persons under Any Form
of Detention or Imprisonment, <http://www. res/43/
a43r173.htm>, (24 Ağustos 2014). İlkelerde, “Herkese, tutuklandığı anda ve sıra-
sıyla gözaltı veya hapiste tutma işleminin başında, hakları ile ilgili bilgi ve açıkla-
maların ve bu haklardan nasıl yararlanabileceğinin, tutuklayan, gözaltına alan ya
da hapiste tutan yetkili tarafından açıklanması gerektiği” düzenlenmiştir (13.ilke).
29 BM Genel Kurulu’nun 14 Aralık 1990 tarih ve 45/113 sayılı kararıyla kabul edil-
miş kurallar için bkz.
havana_kurallari.doc> , (24 Ağustos 2014).
30
Icin-Asgarî-Standart-Kurallar.pdf>, (24 Ağustos 2014).
31 UNHCR’s Guidelines on Applicable CriteriaandStandards Relating to the De-
tention of Asylum Seekers and Alternative to Detention, UNHCR 2007, s.14-40,
0ee9.html> , (4 Temmuz 2014).
32 “Bu tür uygunsuz muamelelerin, nitelik itibarıyla, özellikle ciddî ve zalimce, sert
ve kastî olan “işkence”den ayrı tutulması gerekir”: Helsinki Yurttaşlar Derneği,
İstenmeyen Misafirler: Türkiye’de “Yabancı Misafirhaneleri”nde Tutulan Mülteci-
ler, Mülteci & Savunuculuk Destek Programı, 2007, <www.hyd.
files/multeci_ gozetim_raporu_tr.pdf>, (24 Ağustos 2014), s.19, (Misafirhaneler).
33 YUKK öncesi dönemde de idarî gözetim uygulaması bulunmaktaydı. Bu dö-
nemde, YİSHK m.17 uyarınca siyasi sebeplerle Türkiye’ye sığınan yabancılar ve
YİSHK m.23 uyarınca memleket dışına çıkarılmalarına karar verilip de pasaport