TBB Dergisi 118.Sayı

TBB Dergisi 2015 (118)

M. Tarık GÜLERYÜZ

325

açıdan rekabet yasağı sözleşmesi, işverenin görece haklı menfaatleri-

nin korunması açısından oldukça önemli bir sözleşmedir.

2. Korunmaya Değer Kolektif Menfaat:

Serbest Piyasa Ekonomisi

Rekabet yasağı sözleşmeleri açısından değerlendirilmesi gereken

bir diğer haklı menfaat kolektif (toplumsal) menfaattir. Rekabet yasa-

ğı sözleşmelerinin mal ve emek piyasasındaki işletmeler arası rekabet

üzerinde sınırlayıcı bir etkisi bulunmaktadır. Nitekim rekabet yasağı

sözleşmeleri nedeni ile işverenin rakip bir işletmenin işçisi ile iş akdi

kurması engellendiği gibi, işçilerin iş sözleşmesinin sonlanmasından

sonra kendi işletmelerini kurup işverenleri ile rekabet etmeleri de en-

gellenebilmektedir.

İngiliz hukukunda, tarihi gelişim süreci içerisinde, rekabet yasağı

sözleşmelerinin değerlendirilmesinde ilk zamanlar, korunması amaç-

lanan menfaatin “serbest piyasa ekonomisi” olduğu görülmektedir. Bu

değerlendirmede hareket noktası ise, rekabet yasağı sözleşmesiyle üre-

tim faaliyetine katılamayan işçi nedeni ile ortaya çıkan sosyal maliyet

(social cost) olmuştur

. Nitekim iş sözleşmelerindeki rekabet yasağı

hükümleri ticaretin engellenmesi doktrini (the restraint of trade doct-

rine

) kapsamında değerlendirilmiş ve ticaretin serbestçe yapılması

gerektiği fikri ile rekabet yasağı sözleşmeleri kesin hükümsüz (inva-

lid) bulunmuştur

. Kuşkusuz burada korunması amaçlanan menfaat

Başkan, “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Rekabet Yasağı

Sözleşmesi”, s.117.

Harlan M. Blake, “Employee Agreements Not to Compete”, Harvard Law Review,

Vol. 73, No. 4, s. 686.

Ticaretin yasaklanması veya sınırlandırılması olarak Türkçe ’ye çevrilebilecek

“restraint of trade” doktrini yalnızca iş hukukuna ve rekabet yasağı sözleşmesine

özgü bir hukuki kurum değildir. Anılan doktrin temelini sözleşmeler hukukunda

bulur ve iş hukukunda rekabetin yasaklanması sözleşmelerinde uygulama ala-

nı bulur. Bu konuda bkz. Callahan, “Post-Employment Restraint Agreements: A

Reassement”, s.707. Ticaretin yasaklanması doktrini kamu düzenine ilişkindir.

Kemp, “The Significance of Consideration Paid for Post-Employment Restraints

in England and Germany”, s. 260; Ticaretin yasaklanması doktrinini tarihsel açı-

dan ele alan kapsamlı açıklamalar için bkz. Blake, “Employee Agreements Not to

Compete”, s. 629.

Fisher, “Post Employment Restraints: An Analysis of Theories of Enforcement,

and a Suggested Supplement to the Covenant Not to Compete”, s. 156