TBB Dergisi 118.Sayı

İş Hukukunun Emredici Yapısı Işığında Rekabet Yasağı Sözleşmesi

328

Türk Borçlar Kanunu’nun “Rekabet Yasağı” üst ve “Koşulları” ke-

nar başlıklı 444’üncü maddesinin birinci fıkrasında rekabet yasağı; fiil

ehliyetine sahip olan işçinin, işverene karşı sözleşmenin sona erme-

sinden sonra herhangi bir biçimde onunla rekabet etmekten, özellikle

kendi hesabına rakip bir işletme açmaktan, başka rakip bir işletmede

çalışmaktan veya bunların dışında, rakip işletmeyle başka türden bir

menfaat ilişkisine girişmekten kaçınmayı yazılı olarak üstlendiği söz-

leşme olarak tanımlanmakta; takiben ikinci fıkrada ise rekabet yasağı

kaydının, işverenin önemli bir zararına sebep olacak nitelikte olması

halinde geçerli olduğu belirtilmektedir.

Kanunun lafzından hareketle; rekabet yasağı sözleşmesinin ge-

çerliliğinin “üç geçerlilik şartı”na bağlandığı sonucuna varılmaktadır.

Dolayısıyla, rekabet yasağı sözleşmesinin geçerli ve bağlayıcı olması

için, kanunda aranan her üç şarta da uyarlık gerekecektir. Aksi takdir-

de, rekabet yasağı sözleşmesi kesin hükümsüz (geçersiz) kabul edilebi-

leceği gibi, kısmen geçersizlik yaptırımına ve hatta hâkimin müdaha-

lesine de konu olabilecektir. Geçerli bir rekabet yasağı sözleşmesinden

bahsedebilmek için bu şartlarının tümünün bir arada olması gerek-

mektedir.

Bahsi geçen üç geçerlilik şartını açıklamaya geçmeden önce bu-

rada bir parantez açarak belirtelim ki; rekabet yasağı sözleşmesinin

geçerliliğinin bir diğer koşulu, rekabet sözleşmesi yapılmasının taraf-

ların tasarruf alanlarına bırakılmış olmasıdır. Eş deyişle, rekabet ya-

sağı sözleşmesinin geçerliliğinin özel bir kanun hükmü ile engellen-

memesi de esasen bir geçerlilik koşuludur. Bu bağlamda 5953 sayılı

Basın İş Kanunu yönünden özel bir durum söz konusu olup, anılan

çerli bir iş sözleşmesine bağlıdır. Zira rekabet yasağı sözleşmesinin varlık nedeni

taraflar arasında iş ilişkisidir. Bu bağlamda rekabet yasağı kaydıyla iş sözleşmesi

arasındaki yakın ilişkiden kaynaklanan önemli bir sorun, iş sözleşmesinin kesin

hükümsüzlüğünün rekabet yasağı kaydını nasıl etkileyeceğidir. Yukarıda belirtti-

ğimiz üzere, Rekabet yasağı sözleşmesi bu bağlamda işçi ile işveren arasında hiz-

met ilişkisini kuran iş sözleşmesine bağlı, bir tali sözleşmedir. Bu açıdan, geçerlili-

ği de, rekabet yasağı sözleşmesin dayanak iş sözleşmesinin geçerliliğine bağlıdır.

Altay, “Türk Borçlar Kanunu Hükümlerine Göre İşçi ile İşveren Arasında Yapılan

Rekabet Yasağı Sözleşmesi”, s.181. Kanaatimizce de, iş sözleşmesinin kesin hü-

kümsüz olması durumunda, rekabet yasağı sözleşmesinin de geçersiz olduğunu

kabul etmek gerekir. Esasen, işçi lehine yorum ilkesi ile de aynı sonuca varılmak-

tadır.