327 / 421
İş Hukukunun Emredici Yapısı Işığında Rekabet Yasağı Sözleşmesi
326
işveren yahut işçi menfaati değil ve fakat serbest piyasadır. Zira bura-
da üretken işçi (productive workers) gücünün serbest dolaşımı konu-
sunda toplumun bir yararı olduğu düşünülmüştür.
44
İş gücünün serbest dolaşımını engelleyen rekabet yasağı sözleşme-
lerinin işverenler tarafından sınırsız ve yaygın bir şekilde kullanımı-
nın önlenmesi, serbest rekabete dayalı ekonomik düzenler açısından
kaçınılmaz bir gerekliliktir.
45
Zira rakip işletmeler arasında nitelikli iş
gücü geçişini engellemeye yönelik rekabet yasağı hükümleri, serbest
piyasaya dayalı bir ekonomik düzenle bağdaşmayacaktır.
46
Türk Borç-
lar Kanunu’nun rekabet yasağını düzenleyen hükümlerinin emredici
yapısı düşünüldüğünde, toplumsal menfaatin korunması amacının
göz ardı edilmediği görülmektedir.
47
3. İşçinin Çalışma Özgürlüğü Bağlamında Korunması
Gereken Menfaati
İş sözleşmesi sonrası rekabet yasağının işçinin çalışma özgürlüğü-
nü kısıtladığı açıktır. Özellikle aşırı bir rekabet yasağının işçinin eko-
nomik geleceğini hakkaniyetle bağdaşmayacak bir şekilde tehlikeye
düşürme olasılığı, rekabet yasağı sözleşmesini iş hukukunun emredici
yapısı bağlamında değerlendirmeyi zorunlu kılmaktadır. Gerçekten,
yaşamını emeği ile sürdüren işçinin rekabet yasağı nedeniyle mesle-
ğini ifa edememesi, işçinin yaşamını idame ettirememe riskini doğur-
maktadır.
Temel varlık amacı, iş sözleşmesinin kendine özgü yapısından
kaynaklanan fiili eşitsizliği işçi lehine telafi etmek ve iş sözleşmesi-
nin zayıf tarafı addedilen işçiyi korumak olan iş hukuku disiplini bu
amaçları gerçekleştirmek için bir takım tekniklerden yararlanmak-
tadır. İş sözleşmesinin eşitler arası bir sözleşme olmadığı açıktır.
48
Bu
44
Ancak, belirtmek gerekir ki, söz konusu anlayışın 18 yüzyıl İngiltere’sinde hak-
lılık yanının bulunduğu belirtilmekte ise de, günümüz açısından bu yönde bir
koruma anlayışının geçerliliğini yitirdiği ileri sürülmektedir. Bu konuda ayrıntılı
tartışmalar için bkz. Callahan, “Post-Employment Restraint Agreements: A Reas-
sement”, s.724
45
Ertan, İş Sözleşmesinde Rekabet Yasağı Kaydı, s. 37.
46
Ertan, İş Sözleşmesinde Rekabet Yasağı Kaydı, s. 112 vd.
47
Erdem, “İş Hukukunda Mutlak Emredici Normların Yeri”, s. 100.
48
Rekabet sözleşmesinin ve genel olarak iş sözleşmesinin tarafı olan işçinin zayıf ve