119

Transfer Fiyatlandırmasının Hukuki Niteliği

168

özellikle taşınmaz satışlarında satım parasında (bedelde) muvazaa

şeklinde ortaya çıkar.

Görünürdeki işlemde, tarafların gerçek iradesine uygun olan

hukuki işlemden taraf olarak yararlanan kimsenin yerine başka biri

ikame edildiğinde sözleşmenin tarafında (şahısta) muvazaadan söz

edilir. Burada, sözleşmenin taraflarından biri olarak görünen kimse

sözleşmeden yararlanan kimse olmayıp, sözleşme başka şahıs namı-

na yapılır, sözleşmeden taraf olarak gözükmeyen kimse yararlanır.

Örneğin; (C)’nin dairesini satın almak isteyen (A)’nın, böyle bir işlem-

de bulunduğunda vergi borcuna karşılık dairenin tapu kaydına haciz

konulabileceği ihtimalini düşünerek taşınmazı (B) adına satın alması

durumunda şahısta muvazaa vardır.

Zira taşınmazın alıcısı (B) ile

satıcısı (C), gerçek alıcının (A) olduğunu bildikleri halde görünürde bir

satım sözleşmesi yapmışlardır. (B) ile (C) arasındaki satım sözleşmesi

şahısta muvazaa sebebiyle geçersizdir.

Örneğin; borçlu (B), alacağı evi alacaklıların takibinden kurtar-

mak için kendi alacağı yerde yakın arkadaşı (C) ile anlaşarak işlemi

yüklenici ile arkadaşı (C) arasında yaptırması durumunda arkadaşı

olur. Burada yapılan gizli muvazaa sözleşmesinde gerçek alıcının (B)

olduğu, yakın arkadaşı (C)’nin satış sözleşmesinden hiçbir hak talep

edemeyeceği ve taşınmazın (B)’ye ait olduğu kararlaştırılır.

Muvazaalı olduğu iddia olunan hukuki işlem bir adi senede veya

bir resmi senede bağlanmışsa tarafların (ve mirasbırakanın küllî halefi

olarak hareket eden mirasçıların) muvazaa iddiasını tanık ile ispat et-

meleri mümkün değildir. Hukuki işleme taraf olup işlemin muvazaa

sebebiyle geçersizliğini ileri süren kimse bu iddiasını adî veya resmî

bir senetle (yazılı kesin delille) ispat etmek zorundadır. Hukuki işlem

resmî şekilde yapılmış olsa dahi taraflar muvazaa iddialarını adi senet-

le ispat edebilirler.

Bu kural taraflar ve küllî halefleri için geçerli olup,

üçüncü kişiler muvazaayı tanık deliliyle ispat edebilirler. Esasen üçün-

cü kişiye tarafı olmadığı bir sözleşmedeki muvazaa olgusunun yazılı

delil ile kanıtlama yükümü getirilmesine hukuken imkân da yoktur.

Esener, a.g.e., s. 88.

Eren, a.g.e., C. 1, s.345; Şenyüz, a.g.e., s. 83.

İnan, a.g.e., s. 259; Özuğur, a.g.e., s. 847.

Yar. HGK, 02/10/2002, 2002/6-618-659.