175 / 617
Transfer Fiyatlandırmasının Hukuki Niteliği
174
olmak kaydıyla (aldatılan) üçüncü kişilerin de (vergi dairesi dâhil)
ileri sürmesi mümkün iken peçeleme sadece vergi dairesi tarafından
iddia edilebilir.
Vergi mevzuatında “muvazaa”
110
kelimesinin açıkça geçtiği tek
düzenleme 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında
Kanun’un 110/2 maddesidir. Bu maddeye göre, kamu alacağının tah-
sili için hakkında takip muamelelerine başlanan borçlu kısmen veya
tamamen tahsile engel olmak veya tahsili zorlaştırmak amacıyla mal-
larından bir kısmını veya tamamını gizleyerek, kaçırarak “muvazaa
yoluyla” başkasının uhdesine geçirerek gerçeğe aykırı surette varlığını
yok eder veya azaltır ve geri kalan mallar borcu karşılamaya yetmezse
altı aydan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
Muvazaa, iki tarafın iradesiyle beyanları arasında istenerek mey-
dana getirilen bir uygunsuzluk halidir.
111
Muvazaa, tarafların yap-
tıkları sözleşmenin hiç hüküm doğurmaması veya görünüşteki söz-
leşmeden başka bir sözleşmenin hükümlerini doğurması hususunda
anlaşmalarıdır.
112
Tarafların üçüncü kişileri aldatmak maksadıyla,
fakat kendi gerçek iradelerine uymayan ve aralarında hüküm ve ne-
tice doğurmayan bir görünüş yaratmak konusunda anlaşmaları duru-
munda muvazaadan söz edilir.
113
Muvazaa, açıkladıkları beyanlarının
gerçek maksatlarına uymadığını bildikleri halde tarafların, aralarında
hüküm ve sonuç doğurmayan bir görünüş yaratmak suretiyle kendi-
lerini kastettikleri durumdan başka bir hukuki ilişkide anlaşmış gibi
göstermeleridir.
114
Muvazaa olduğu ispatlanan ve özel hukuk açısından başlangıçtan
itibaren geçersiz sayılan bir sözleşme aynı zamanda vergiyi doğuran
olay niteliğinde ise, bu sözleşmenin vergi hukuku yönünden doğur-
duğu sonuçlar da ortadan kalkar. Örneğin; dört çocuğu olan (A) diğer
110
Sözlük anlamıyla muvazaa “danışık, danışıklık”; terim anlamıyla ise “danışık”;
muvazaalı muamele de “danışıklı işlem”dir, İsmet Sungurbey, Medeni Hukuk
Terimleri Sözlüğü, Osmanlıca’dan Türkçe’ye-Türkçe’den Osmanlıca’ya, Ankara,
1966, s. 52.
111
Eren, a.g.e., C. 1, s. 324.
112
Oğuzman, Öz, a.g.e., s. 104; Özmen, Özkaya, a.g.e., s. 4; Tekinay, Akman, Burcu-
oğlu, Altop, s. 407; Kenan Tunçomağ, Türk Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 6.
Bası, C. I, İstanbul, 1976, s. 291.
113
Esener, a.g.e., s. 1.
114
Yar. İBK, 07/10/1953, 1953/8-7; Yar. HGK, 01/03/2000, 2000/1-126-143.